By สีสัน ควงตะคองหลง Sisan Khuangtakhonglong
Album: กัมพูชา Kampuchae (Cambodia) (1984)

Note: This song comes from the album Gampuchae (Cambodia), which includes a song about then recent Cambodian genocide (1975-79). In Thai, the word “ตำนาน” (“dtamnan”) means both “legend” and “history.” The word “นิยาย” (“niyai”) can mean “tale” or “fairy tale.” I think the song is probably, but not necessarily, about Cambodia. But some disaster has happened such that the history or legend of the place is lost along with the people’s happy “fairy tale” existence.

แผ่นดินถิ่นนี้กว้างใหญ่
This land here is big and wide
ยาวไกลไปสุดขอบฟ้า
Going out as far as the horizon
มีตำนานบอกเล่ากล่าวมา
There is a legend it tells us
จากท้องนาถึงถิ่นฐานบ้านคน
From the paddy fields to the homes of the people
มีต้นไม้มากมายบนภูเขา
There are many trees in on the mountains
มีลำน้ำทอดยาวผ่านทุ่งโล่ง
There are long canals extending through the plains
ฝูงปลาแหวกว่ายในลำประโดง
Schools of fish swim in the smaller canals off the large canals
นกกาโผนจับคอนเคียง
Crows hover and grab nearby sticks

เสียงเพลงต้นข้าวระงม
The sound of stems of rice rustling noisily,
ประสานประสม
joins and mixes with
เสียงเพลงจากเด็กน้อย
the sound of children playing
ดำผุดดำว่ายจนบ่ายคล้อย
Swimming and playing in the water* until the late afternoon
แล้วเฝ้าคอยแม่กลับจากท้องนา
And waiting for mother to return from the paddy field
สนธยาตะวันรอนแดดอ่อนแสง
At twilight, the sun sets, weak sunlight beams
นกบินโรยแรงสุดขอบฟ้า
Birds fly, with fading strength, to the horizon
พลบค่ำคบไต้จากชายคา
Dusk goes along with a torch from the eaves**
ดั่งสัญญาว่ากลางคืนจะโอบคลุม
Like a promise that nighttime will surround and cover

บัดนี้ผืนดินกว้างใหญ่
In this time, the land is wide
ยาวไกลไปสุดขอบฟ้า
Reaching far to the horizon
ต้นข้าวแห้งเฉาอยู่กลางนา
Stems of dry rice wilt in the center of the field
นกกาจับเจ่าเหงาคาคอน
A listless crow takes a stick
ดูป่าไม้วอดวายบนภูเขา
Look at the forest burned down on the mountain
ดูลำน้ำทอดยาวมันแห้งผาก
Look at the long canal dried up
ฝูงปลากบเขียดเหลือแต่ซาก
Of the fish and frogs, there remains only carcasses
แผ่นดินทุกข์ยากไฟลุกโชน
The land suffers. Fire rages

ผู้คนทุกข์ยากปากหมอง
People are destitute, and gloomy
น้ำตาไหลนองไปทุกหน
Tears flow flooding everyplace
เจ็บไข้ได้ป่วยประสาจน
People fall sick. They are poor
ผลิตผลคนอื่นเขาเอาไป
Others take away the produce
ฟ้าบนฝนแล้ง
In the sky, the rain dries up
ท้องนาระแหงระเหิดหาย
The paddy field cracks and dries up
เหลือเศษซากแห่งความตาย
There is only the remains of death
ฝังไว้เป็นนิยายของแผ่นดิน
Buried away is the fairy tale of the land,
ของแผ่นดิน
of the land
ฝังไว้เป็นนิยายของแผ่นดิน
Buried away is the fairy tale of the land,
ของแผ่นดิน
of the land
ฝังไว้เป็นตำนานของแผ่นดิน
Buried away is the legend of the land

*literally diving and surfacing, diving and swimming.
**This is an old-fashioned torch of a type that doesn’t exist anymore. The solid fuel is made from rotten wood and rubber. It torch is stored, attached to the house under the eaves, which is the edge of the roof.

By สราวุฒิ ตระกูลขำ(ตู่) Sarawut Dtragoonkam (Dtoo)
From the album เส้นทางสายปลาแดก (The Path of Pickled Fish) (1997)

Note: Also check out หลงวัฒน์ Long Wat (Obsessed with [Another] Culture), which came out in 1995. It has almost the same theme.

โห่ ฮี้โห่ฮี้โห่ฮี้โห่ ฮิ้ววววว
Ho! He! Ho! He! Ho! He! Ho! Heewww!!!*
*ตีกลองร้องเพลงให้มันครื้นเครงเกรียวกราว
Beat a drum so it’s merry and noisy
เสียงเพลงกลองยาวเจ็บปวดรวดร้าวรุนแรง
The sound of the long drum song is anguishingly intense
ความมันของไทยไม่เป็นรองใครกล้าแกร่ง
The enjoyments of Thailand will not disappoint the daring
ช่วยกันดัดแปลงเพื่อเอาไว้แข่งกับเขา
Everyone help adapt it to compete with them.

** เพลงร็อคเมามันชื่นชมทั่วกันว่ามันดี
Rock music everyone enthusiastically appreciates as good
ของเราก็มีกลองยาวเป็นที่กล่าวขาน
[As for] something of ours, the long drums are renowned
ได้ยินแต่ไกลหัวใจเร่าร้อนลมลาน
[You] only [need to] hear the from afar, and the heart is invigorated, the air is dazzled
ปีใหม่สงกรานต์สนุกสนานสำราญกลองยาว
On the new year, Songkran, we have joyful fun with the long drums

ฝรั่งยังงงยังมาลุ่มหลงกลองยาว
Farang [Westerners], while confused, are still drawn to and fall for the long drums.
ผิวดำผิวขาวชื่นชมกลองยาวว่าดี
Blacks and Whites express their appreciation, saying Nice!
แล้วเราเป็นใครให้ความสนใจหน่อยซิ
And are we acting as someone with an interest in it?
สร้างสรรค์ดนตรีให้สำเนียงที่เป็นไทย
Create music so the accent is Thai

เต้นร็อคเต้นแร็พมันเป็นรูปแบบของเขา
The beat of rock, the beat of rap, is THEIR format
เลียนแบบลอกเอา เราหรือจะสู้เจ้าของ
[In] imitating a style, are we any match for the owners of it?
ฝรั่งมารำไทยยังไงก็ตกเป็นรอง
Farang come and dance Thai-style anyway and [we] fall into supporting [them].
เราคือเจ้าของเป็นถิ่นของกลองยาวไทย
We are the owners, we are the land of the Thai long drums

โห่ ฮี้โห่ฮี้โห่ฮี้โห่ ฮิ้ว
Ho Hee hoh Hee! Ho! Hoh! Hiw!*
มาละเหวย มาละวา
Come on! Come on!
มาละเหวย มาละวา
Come on! Come on!

มาแต่ของเขาของเราไม่เอามา
Only taking in their things, not our things.

*These sounds, I think, are cheers and boos.

By สีสัน ควงตะคองหลง Sisan Khuangtakhonglong
Album: วณิพก Wanipok (The Busker [Formerly, titled “The Beggar”]) (1983)
The album Wanipok is a classic and is available HERE from the friendly people at eThaiCD, where you can shop in English.

Note: This song was written by Sisan Khuangtakhonglong and not Add Carabao. The lyrics are strikingly poetic. The is the last song in the album วณิพก Wanipok (The Busker). Also check out the last song of the next album, which is a classic very similar thematically to the song on this page: กลิ่นรวงทอง Glin Ruang Tong (The Scent of Golden Ears of Rice). “Glin Ruang Tong” begins with a squeaky sound, which reminds on of a cart.

[SPOKEN:]
ประเทศไทยเป็นดินแดนที่รักยิ่งของปวงชนชาวไทย
Thailand is a land that is greatly loved by the whole Thai population
บรรพบุรุษของเราล้วนปกป้องแผ่นดินผืนนี้ด้วยเลือดเนื้อชีวิตเพื่อความอุดมสมบูรณ์ขึ้นในปัจจุบัน
Our ancestors all protected this land with their flesh and blood, their lives, so that abundance would arise in this era
เราจึงกล่าวขานกันได้ว่าในนํ้ามีปลาในนามีข้าว
And so we all use the saying “In the water there is fish, in the fields, there is rice.”
ชาวนากว่าครึ่งประเทศล้วนแล้วแต่ผลิตข้าวได้ปีละมากๆ เพื่อเลี้ยงประชากรของเราและส่งเป็นสินค้าออกยังประเทศเพื่อนบ้าน
It is farmers, more than half the country, all of whom are responsible for the great quantity of rice produced each year, to feed our population and to export to neighboring countries.

เฮอะ…รัฐบาลท่านก็ตระหนักดีถึงปัญหาเหล่านี้และให้การสนับสนุนมาโดยตลอด
Huh . . . the government is also well aware of this problem and is always supportive
แต่ในพื้นที่อันห่างไกลจากความเจริญออกไปยังมีชาวนาเป็นจํานวนมากพบ ประสบกับปัญหาขาดแคลนที่ดินทํากินเป็นของตัวเอง
But in areas far from development, way out there, there are large numbers of farmers who experience the problem of having no land of their own which they can work to feed themselves.
ผจญกับภัยธรรมชาตินํ้าท่วม ฝนแล้ง ความหนาวเย็น
They confront natural disasters, floods, drought, and cold.
พี่น้องที่รักการที่เรามีชีวิตอยู่รวมกันในวันนี้เราได้กินข้าวจากผู้ที่ปลูกข้าวให้เรากิน
Dear brothers and sisters, the fact that we all have life today is because we eat the rice that comes from those who grow it for us to eat.
เกวียนเล่มแล้วเล่มเล่า ที่ขนข้าวออกมาจากหมู่บ้านของพวกเขา
The carts, one after another, that transport rice out to us from the villages of those people
จะมีสักเล่มไหมที่จะกลับคืนไปสู่พวกเขา ด้วยข้าวปลาที่เต็มเกวียน ด้วยล้อเกวียนที่กดลึกลงไปในดิน
Will there be at least be one cart that will go back towards those people, full of rice and fish [representing “food” generally] such that the wheels dig deep down into the dirt?

[SINGING:]
ล้อเกวียนเวียนหมุนทิ้งฝุ่นลืมรอย
Wheels go round throwing up dust, forgetting the tracks
ใบไม้ร่วงผลอยเคลื่อนคล้อยตามฤดูกาล
The leaves fall allowing movement according to the seasons
บรรยากาศ…เริ่มเปลี่ยนไม่เหมือนวันวาน
The weather begins to change. [It’s] not like yesterday
ใบไม้ร่วงแต่ดอกผลิบาน
Leaves fall, but flowers bloom
ข้าวกลางลานตกเม็ลดเหลือฟาง
Rice in the middle of the field drops seeds, leaving straw.

ลมหนาวห่มเนื้อครั้งเมื่อวันก่อน
Cold wind that wrapped the body sometime in the past
เปลี่ยนเป็นแรงร้อน ร้าวรานแผดเผาผิวนาง
Changes to be powerful heat, painfully blazing the skin of a young woman
หัวใจแกร่ง หาบคอนไม้คานโค้งบาง
Strong-hearted, carrying things [on her shoulders] with a thin bending pole
เหมือนรวงเรียวเคียวคมของนาง
Like the slender rice stalks and sharp sickle of the woman
มุ่งสรรค์สร้างกสิกรรมทํานา
intent on doing farming

*ข้าวทุกเม็ดดั่งเกล็ดเหงื่อย้อย
Each seed of rice like a drop of sweat
พร่างพราวพรูพร้อย มากน้อยมีใครนําพา
Sparking and glittering. Whether a lot or a little, who cares for them?
คิดดูซิหยาดเหงื่อแรงคนทํานา
Think about it—the sweat and strength of the people who farm
ให้เปิบอิ่มกินอยู่ทุกครา
So you can always put rice into your mouth until full, each time.
ความหมายว่าเลือดเนื้อเพื่อใคร
It means [the farmers’] flesh and blood is for who?

*ข้าวทุกเม็ดดั่งเกล็ดเหงื่อย้อย
Each piece of rice like a drop of sweat
พร่างพราวพรูพร้อย มากน้อยมีใครนําพา
Sparking and glittering. Whether a lot or a little, who pays attention to them?
คิดดูซิหยาดเหงื่อแรงงานชาวนา
Think about it—the sweat and labor of farmers
ให้เปิบอิ่มกินอยู่ทุกครา
So you can always put rice into your mouth until full, each time.
ความหมายว่าเลือดเนื้อเพื่อใคร
It means [the farmers’] flesh and blood is for who?

ล้อเกวียนเวียนหมุน…ทิ้งฝุ่นลืมรอย
The wheel of the cart goes round . . . leaving it to the dust to fade away the tracks*
ใบไม้ร่วงผลอย เหลืองบางลงกลางทางไกล
A leaf drops off, thin and yellow, and falls into the center of long road.
พลบคํ่าฝุ่นคลุ้งคล้อยจางห่างหาย
At nightfall, the dust diffuses, fades, and disappears
วนเวียนเปลี่ยนแปลงแฝงไว้
The circle goes round, altering and concealing [things from us]
หยาดเหงื่อใครนั้นอย่าได้ลืม
Someone’s drops of sweat––don’t go and forget those*

*The word “ลืม” is used twice: once for “fade away” [the tracks] and once for “forget” [the drops of sweat]. So the metaphor is more powerful in Thai.

Lyrics and melody by ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul
Posted on YouTube February 19, 2016.

Note: This song was probably written on commission. I don’t usually translate the many songs Add Carabao writes for commercials and public service announcements, but someone requested this one. It is notable for explicitly mentioning global warming; however there are many excellent Add Carabao songs on almost the same theme: that cutting down the forest is detrimental to the environment. The best examples would be ชีวิตสัมพันธ์ Cheewit Sampat (Related Life) and ฝนดิน Fon Din (Rain, Land), both of which are three-star songs, meaning they rank in the Top 100 of about 2000 Add Carabao songs.

ป่าไม้ที่เขียวขจี สร้างปฐพีชุ่มฉ่ำ
bpàa máai têe kĭeow kà-jee sâang bpà-tà-pee chûm chàm
A verdant forest creates damp soil
ในฟ้าก็มีน้ำ ในดินดำข้าวปลาสมบูรณ์
nai fáa gôr mee nám nai din dam kâao bplaa sŏm-boon
In the sky there is water, in the black earth there is plentiful rice and fish*
นกกาสัตว์ป่าพงไพร เป็นอยู่อาศัยในความสมดุล
nók gaa sàt bpàa pong prai bpen yòo aa-săi nai kwaam sŏm-dun
The crows and forest animals exist and make their living in a balance
ธรรมชาติสร้างมาเกื้อหนุน เจือจาน เจือจุนชีวิตผู้คน
tam-má-châat sâang maa gêua nŭn jeua jaan jeua-jun chee-wít pôo kon
Nature creates, aids, and fosters the life of people

ตัดไม้ รุกป่า จุดเผา บันดาลเรื่องเศร้าโลกร้อน
dtàt máai rúk bpàa jùt păo ban-daan rêuang sâo lôhk rón
Cutting down wood, attacking the forest, to the point of burning, causing tragic global warming
โลกเคยร่มเย็นมาก่อน มาถูกบั่นทอนเสียจนส่งผล
lôhk koie rôm yen maa gòn maa tòok bàn ton sĭa jon sòng pŏn
The world that used to have cool shade has been cut down so much it has an affect
ดินฟ้าอากาศปรวนแปร อย่ามัวเอาแต่โทษฟ้าเบื้องบน
din fáa aa-gàat bpruan-bprae yàa mua ao dtàe tôht fáa bêuang bon
The climate changes. Don’t be focused only on blaming the sky above.
ที่ชาวไร่ชาวนายากจน ก็เพราะป่าถูกโค่น จนไม่เหลือความเป็นป่า
têe chaao râi chaao naa yâak jon gôr prór bpàa tòok kôhn jon mâi lĕua kwaam bpen bpàa
That the farmers are poor is because the forest has been felled to the point it’s no longer a forest.

* มาร่วมกันสร้างสรรค์โลกใหม่ ปลูกสำนึกคนไทยรักและหวงแหนป่า
maa rûam gan sâang săn lôhk mài · bplòok săm-néuk kon tai rák láe hŭang hăen bpàa
Come together and create a new world. Cultivate the awareness of Thai people to love and cherish the forest.
ร่วมพลังมุ่งมั่นศรัทธา นำป่าคืนมาส่งต่อลูกหลาน
rûam pá-lang mûng mân sàt-taa · nam bpàa keun maa sòng dtòr lôok lăan
Join strength, with confidence, bring the forest back to pass on to our descendants
โลกนี้ไม่มีอีกแล้ว อย่าโถมทำลายจนแหลกลาญ
lôhk née mâi mee èek láew yàa tŏhm tam laai jon lăe-glaan
This world doesn’t have any more. Don’t rush to wreak it until it is devastated.
โลกนั้นเรียกกันว่าบ้าน จงกับหันหลังมาช่วยกันรักป่า
lôhk nán rîak gan wâa bâan · jong gàp hăn lăng maa chûay gan rák bpàa
That world is one we all call home. We must turn back and help each other love the forest

โลกนั้นเรียกกันว่าบ้าน จงกับหันหลังมาช่วยกันรักป่า
lôhk nán rîak gan wâa bâan · jong gàp hăn lăng maa chûay gan rák bpàa
That world is one we all call home. We must turn back and help each other love the forest
โลกนั้นเรียกกันว่าบ้าน จงกับหันหลังมาช่วยกันรักษาป่า
lôhk nán rîak gan wâa bâan · jong gàp hăn lăng maa chûay gan rák-săa bpàa
That world is one we all call home. We must turn back and help each other maintain the forest

*This is similar to a saying about Thailand, “ในนํ้ามีปลาในนามีข้าว” “In the the water there are fish. In the fields there is rice,” a claim that historically the land of the Thais has been abundant.

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบาว Aed Carabao
Album: กัมพูชา Kampucha (Cambodia) (1984)

Note: I can’t find an official Carabao YouTube for this interesting fast-picking banjo song, so if you want to hear it please google the title in Thai plus “แอ๊ด คาราบาว” (Add Carabao). This song is very old, and so is probably not about global warming. However it could easily be repurposed for the issue of global warming, which will have devastating consequences for equatorial countries such as Thailand. You may have wondered, whether Add Carabao has ever written a song that explicitly mentions global warming? Yes, in 2016 he did write one, probably on commission, and it’s called หวงแหนป่า Huang-Haen Bpaa (Cherish the Forest). This current song is better than that one.

ใบไม้ร่วงหล่นหาย
Leaves fall off and disappear
กลางพงไพรพนา
In the center of the forest
ธารน้ำแห้งอำลา
A stream dries up and bids farewell
เมฆบนฟ้าหยุดนิ่ง
Clouds in the sky are motionless
ใบไม้เหลืองหล่นหาย
A yellow leaf falls off and vanishes
เงียบเหงาไปทุกสิ่ง
Everything is lonesome and quiet
รู้ลุกไม่ไหวติง
Knowing what it’s like to not be able to stand up [or be resilient]
ตัดทิ้งกันทั้งป่า.
All the forest cut away

ลมแล้งพึ่งป่าแล้ง
A dry wind dependent on a dry forest
ทุ่งแล้งแลเห็นตำตา
The dry field is obvious to the eye
เมื่อฝนเทลงมา
When the rain pours down
น้ำไหลบ่าท่วมทำลาย
The water, floods, inundates, and destroys
หัวโล้นบนภูเขา
The hilltops are bald
หัวใจ เราดูดาย
Our hearts are indifferent
ร้อนแล้งเราก็ตาย
When it’s hot and dry, we also die
ทะเลทราย เลทราย
Desert desert

ทะเลทราย เลทราย
Desert desert
เลทราย เลทราย
Desert desert
ทะเลทราย เลทราย
Desert desert
เลทราย ทะเลทราย
Desert desert

ทะเลทรายเห็นซาก
A desert. See a carcass.
ดินถล่มทลาย
The earth collapses in a landslide
ดู ผู้คนใกล้ตาย
See people near death
ดู วัวควายดับดิ้น
Watch cattle dying
มองเห็นทะเลทราย
Notice more and more deserts
มากมายทั่วแผ่นดิน
throughout the land
พืชพรรณไม่มีกิน
The plants have nothing to eat
คนเดินดิน จะเหี่ยวเฉาตาย
People will wither and die

ฝ่าสายใจเราหวัง
Push on through, darling, we hope
คนยังอยู่มากมาย
There are many people still alive
แต่มือใครทำลาย
But whose hand did this?
ใจร้าย ทำได้ลง
[Whose] evil heart brought this about?
พื้นดินเคยอิ่มน้ำ
Land that came to us full of water,
ชุ่มฉ่ำโลกกลมๆ
this wet round, round world,
เปลี่ยนเป็นร้อนระดม
changed to be baking hot,*
แผดเผา ผลาญพันธุ์พงษ์ไทย
blazing down destroying the race of Thai people

ทะเลทราย เลทราย
Desert desert
เลทราย เลทราย
Desert desert
ทะเลทราย เลทราย
Desert desert
เลทราย ทะเลทราย
Desert desert
ทะเลทราย เลทราย
Desert desert
เลทราย เลทราย
Desert desert
ทะเลทราย เลทราย
Desert desert
เลทราย ทะเลทราย
Desert desert

*A fellow translator guesses that “ระดม” is used instead of “ร้อนระอุ” because it rhymes with กลมๆ of the previous line. “ร้อนระดม” is not understandable. “ร้อนระอุ” would be baking hot.

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul
Album: แป๊ะขายขวด Bpae Kaai Kuat (1982)

Note: This old song seems to complaining about the bad traffic situation (probably in Bangkok). However a note under the official Carabao YouTube claims the song is metaphorical: Life is compared to a road; we hurry along it and forget to appreciate our surroundings. FYI: A song-taew is a large pick up truck with an awning over the back and two benches along both sides for picking up passengers. A tuk-tuk is a motorized tricycle that can fit 1 to 3 passengers in the back (in addition to the driver).

รีบตื่นกันไวไว ไม่ทันไปเข้าเรียนสาย
rêep dtèun gan wai wai mâi tan bpai kâo rian săai
Hurry and wake up! We’re running late to class
หลายครังอย่าหวังคะแนนดี
lăai krang yàa wăng ká-naen dee
Too many times [late] and there’s no hope for good grades
รีบตื่นกันไวไว ไม่ทันไปเข้างานสาย…
rêep dtèun gan wai wai mâi tan bpai kâo ngaan săai …
Hurry and wake up! We’re running late to work
หลายครั้งอย่าหวังเงินเดือนดี
lăai kráng yàa wăng ngern deuan dee
Too many times [late], and there’s no hope for a good salary

รถเมล์มีอยู่กี่สายคนก็มากมาย
rót may mee yòo gèe săai kon gôr mâak maai
However many bus lines are there, they are crowded with people
มีถนนอยู่กี่สายรถก็มากมี
mee tà-nŏn yòo gèe săai rót gôr mâak mee
However many roads there are, they are crowded with vehicles.
บนถนนทุกๆ สาย ดูมันวุ่นวาย
bon tà-nŏn túk túk săai doo man wûn waai
On every road, it looks so chaotic.
ทําอย่างไรจะไปทันทํางาน
tam yàang rai jà bpai tan tam ngaan
What can I do to be on time for work?

เมื่อก่อนมีรถราง แล่นพลางก็ร้องพลาง
mêua gòn mee rót raang lâen plaang gôr róng plaang
Before we had a trolley. As it was gliding along it would sing*.
ฉันถึงที่ทํางานทันเวลา
chăn tĕung têe tam ngaan tan way-laa
I got to work on time
เดี๋ยวนี้มีรถเมล์ แล่นเฉไปเฉมา
dĭeow née mee rót may lâen chăy bpai chăy maa
Right now we have buses going along, swerving in and out
ว้า…ยังไม่ทันเวลางาน
wáa … yang mâi tan way-laa ngaan
Sigh . . . I’ll still be late to work

มีรถเมล์มีอยู่กี่สายคนก็มากมาย
mee rót may mee yòo gèe săai kon gôr mâak maai
However many bus lines there are, they are crowded with people.
มีถนนอยู่กี่สายรถมันมากมี
mee tà-nŏn yòo gèe săai rót man mâak mee
However many roads we have, they are crowded with vehicles.
บนถนนทุกๆ สาย ดูมันวุ่นวาย
bon tà-nŏn túk túk săai doo man wûn waai
On every road, it looks chaotic.
ทําอย่างไรจะไปทันโรงเรียน
tam yàang rai jà bpai tan rohng rian
How am I going to be on time for work?

มีรถเก๋งก็รีบไป มีรถเมล์ก็รีบไป
mee rót găyng gôr rêep bpai mee rót may gôr rêep bpai
There are cars rushing along. There are buses rushing along
รถแท็กซี่ก็รีบไป รถสองแถวก็รีบไป
rót táek-sêe gôr rêep bpai rót sŏng tăew gôr rêep bpai
Taxis also rush along. Song-taews also rush along.
รถตุ๊กๆ ก็รีบไป มอเตอร์ไซค์ก็รีบไป
rót dtúk dtúk gôr rêep bpai mor-dtêr-sai gôr rêep bpai
Tuk-tuks, also rush along. Motorcycles also rush along
รถสิบล้อก็รีบไป รถโดยสารก็รีบไป
rót sìp lór gôr rêep bpai rót doi săan gôr rêep bpai
Ten-wheeled trucks also rush along. Commuter vehicles rush along

รถเมล์มีอยู่กี่สายคนก็มากมาย
rót may mee yòo gèe săai kon gôr mâak maai
No matter how many bus lines there are, they are crowded with people
มีถนนอยู่กี่สายรถมันมากมี
mee tà-nŏn yòo gèe săai rót man mâak mee
No matter how many roads there are, they are crowded with vehicles.
บนถนนทุกๆ สายดูมันวุ่นวาย
bon tà-nŏn túk túk săai doo man wûn waai
On every road, it looks chaotic
ทําอย่างไรจะไปทันทํางาน
tam yàang rai jà bpai tan tam ngaan
How am I going to be on time for work?
ทําอย่างไรจะไปทันโรงเรียน
tam yàang rai jà bpai tan rohng rian
How am I going to be on time for school?

ขุดถนนก็ขุดไป กลบถนนก็กลบไป
kùt tà-nŏn gôr kùt bpai glòp tà-nŏn gôr glòp bpai
[If we need to] dig up the roads, do it! Cover the roads? Do it!**
ตัดถนนก็ตัดไป ซ่อมถนนก็ซ่อมไป
dtàt tà-nŏn gôr dtàt bpai sôm tà-nŏn gôr sôm bpai
Build new roads? Do it! Fix the roads? Do it!
นํ้าท่วมถนนก็สูบไป สร้างสะพานก็สร้างไป
nám tûam tà-nŏn gôr sòop bpai sâang sà-paan gôr sâang bpai
If the roads are flooded, go ahead and drain them! [If you need to] build a bridge, build it!

ขุดถนนก็ขุดไป กลบถนนก็กลบไป
kùt tà-nŏn gôr kùt bpai glòp tà-nŏn gôr glòp bpai
[If we need to] dig up the roads, do it! Cover the roads? Do it!**
ตัดถนนก็ตัดไป ซ่อมถนนก็ซ่อมไป
dtàt tà-nŏn gôr dtàt bpai sôm tà-nŏn gôr sôm bpai
Build new roads? Do it! Fix the roads? Do it!
นํ้าท่วมถนนก็สูบไป สร้างสะพานก็สร้างไป
nám tûam tà-nŏn gôr sòop bpai sâang sà-paan gôr sâang bpai
If the roads are flooded, go ahead and drain them! [If you need to] build a bridge, build it!

ขุดถนนก็ขุดไป กลบถนนก็กลบไป
kùt tà-nŏn gôr kùt bpai glòp tà-nŏn gôr glòp bpai
[If we need to] dig up the roads, do it! Cover the roads? Do it!**
ตัดถนนก็ตัดไป ซ่อมถนนก็ซ่อมไป
dtàt tà-nŏn gôr dtàt bpai sôm tà-nŏn gôr sôm bpai
Build new roads? Do it! Fix the roads? Do it!
นํ้าท่วมถนนก็สูบไป สร้างสะพานก็สร้างไป
nám tûam tà-nŏn gôr sòop bpai sâang sà-paan gôr sâang bpai
If the roads are flooded, go ahead and drain them! [If you need to] build a bridge, build it!

* It would “sing,” or possible “cry”. In any case, trolleys make a high screeching sound.
**They dig up the roads to get to the underground pipes.

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul aka แอ๊ด คาราบาว Aed Carabao
Album: กำลังใจคาราบาว Gamlang Jai Carabao (Carabao Strength of Spirit/Moral Support) (2011)

สงครามแห่งความขัดแย้ง
Wars of conflict/disagreement
มักมาจากน้ำผึ้งหยดเดียว
Are likely to come from just one drop of honey
ขับรถเร็วไปเลยเฉี่ยว
Drive fast and scrape [another car]!
ชักปืนยิงกัน อันตรายถึงตาย
Raise guns and shoot each other. There’s a danger someone might die.
บ้านเรือนตั้งอยู่ติดกัน
Our homes are built right next to each other
หมาชอบเห่าลั่น
Dogs like to bark
หนวกหูไม่วางวาย
The clamor never dies out
พาลคนทะเลาะกันจนได้
Harassing people until they break off relations for good
คนพาลฟัดกันถึงตาย
Thugs fight and kill each other
เป็นข่าวอยู่ร่ำไป
It’s always in the news
กะแค่เรื่องหมาๆนะ
Seems like it’s just a story about dogs

น้ำผึ้งหยดเดียว
A drop of honey
Oooo ooo waa
Oooo ooo waa
Oooo ooo ใครหว่า
Ooooo, whoever
แค่น้ำผึ้งเพียงหยดเดียว
It’s only honey, just one drop

ศักดิ์ศรีมีกันทั้งนั้น
All have honor/dignity, every one
เขมร รามัญ ลาว ไทย พม่า
Cambodian, Mon, Lao, Thai, Burmese
หากใครคิดใช้นำพา
If anyone thinks they should use it to
ไปสู่สงครามจงคิดให้ดี
move towards war, they should think VERY carefully
สามจังหวัดชายแดนภาคใต้
Three Southern border provinces [of Thailand]
พากันวุ่นวายก็
Have together fallen into troubles and disturbance
ด้วยเรื่องศักดิ์ศรี
Over the matter of honor/dignity
คนไทยควรคิดให้ดี
Thai people should think carefully
สังคมไทยควรดูให้ถ้วนถี่
Thai society should watch this closely
สงครามโลกที่เคยมี
The previous world wars
เพราะน้ำผึ้งหยดเดียว
Were because of just one drop of honey

น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
แค่น้ำผึ้งเพียงหยดเดียว
It’s only honey, just one drop
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
แค่น้ำผึ้งเพียงหยดเดียว
It’s only honey, just one drop

ศักดิ์ศรีมีกันทั้งนั้น
All have Honor/dignity, all of them
เขมร รามัญ ลาว ไทย พม่า
Cambodian, Mon, Lao, Thai, Burmese
หากใครคิดใช้นำพา
If anyone thinks to use it to
ไปสู่สงครามจงคิดให้ดี
move towards war, they should think VERY carefully
สามจังหวัดชายแดนภาคใต้
Three Southern border provinces [of Thailand]
พากันวุ่นวายก็
Have together fallen into troubles and disturbance
ด้วยเรื่องศักดิ์ศรี
over the matter of honor
คนไทยควรคิดให้ดี
Thai people should think carefully
สังคมไทยควรดูให้ถ้วนถี่
Thai society should watch this closely
ไม่หูหนวกตาบอดในศักดิ์ศรี
Not deaf and dumb to [human] dignity
เพราะทุกคนต่างก็มีศักดิ์ศรี
Because every individual person has dignity
สงครามโลกที่เคยมี
[and] world wars have happened . . .
(เคยมี เคยมี)
(They’ve happened. They’ve happened.)
เพราะน้ำผึ้งหยดเดียว
Because of one drop of honey

น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
แค่น้ำผึ้งเพียงหยดเดียว
It’s only honey, just one drop
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
น้ำผึ้งหยดเดียว
One drop of honey
แค่น้ำผึ้งเพียงหยดเดียว
It’s only honey, just one drop

By พิเศษ สังข์สุวรรณ Phiset Sangsuwan
Album: ช้างไห้ Chang Hai (Elephant’s Lament) (1993)
This album is highly recommended. Buy it HERE at eThaiCD where you can shop in English.

Note: This song was not written by Add Carabao but by Phiset Sangsuwan (according to Wikipedia). One unusual thing about this song is it is almost 10 minutes long! My translation of the note under the official Carabao YouTube of the song: “Water from the Himalayan mountains flows to the Andaman Sea, passing many lands and many peoples melting together into one and becoming the Salaween River. And how come the people of many types, many thoughts, many minds [living along the river] never combine?”

[Sound of guns firing]

น้ำเย็นยะเยือก
nám yen yá-yêuak
Cold water shivers
จากเทือกเขาหิมาลัย
jàak têuak kăo hì-maa-lai
off the cliffs of the Himalayas
ไหลเชี่ยวเลี้ยวลดไหลไป
lăi chîeow líeow lót lăi bpai
Flowing swiftly, winding along
กำเนิดเกิดสาย สาละวิน
gam-nèrt gèrt săai săa-lá-win
giving birth to the Salween River
ฮืม
heum
Hmmm . . .

เมื่อหิมะละลัย กลายเป็นสายธารา
mêua hì-má lá lai glaai bpen săai taa-raa
When the snow melts to be a stream
จากเขาสูงเสียดฟ้า ไหลลงมาสู่อันดามัน
jàak kăo sŏong sìat fáa lăi long maa sòo an daa man
Off of the tall, sky-piercing mountains, it flows on down to the Adaman [Sea]
ผ่านแผ่นดินหลากหลาย
pàan pàen din làak lăai
Past many different lands
ผ่านคนมากมายเผ่าพันธุ์
pàan kon mâak maai pào pan
Past people of many ethnic groups
ล้านๆ เม็ดน้ำรวมกัน
láan láan mét nám ruam gan
Millions of drops of water combine
เป็นหนึ่งเดียวกันนั้น สาละวิน
bpen nèung dieow gan nán săa-lá win
there to be one: Salween

ผู้คนอยู่ริมฝั่งน้ำ ชุ่มชื่นฉ่ำด้วยน้ำอาบกิน
pôo kon yòo rim fàng nám chûm chêun chàm dûay nám àap gin
People along the riverbanks are delighted to be moistened with water for bathing and drinking
สายน้ำเลี้ยงคนทั้งสิ้น
săai náam líang kon táng sîn
The river takes care of all the people
ไม่เลือกถิ่น ไม่เลือกเผ่าพันธุ์
mâi lêuak tìn mâi lêuak pào pan
not choosing one land or a tribe [over another]*
แต่คนนั้นต่างจิตต่างใจ
dtàe kon nán dtàang jìt dtàang jai
But those people, their individual hearts and minds
เดี๋ยวรักใคร่ เดี๋ยวทำร้ายกัน
dĭeow rák krâi dĭeow tam ráai gan
One moment they love each other, the next they hurt each other
ไม่เอื้อเฟื้อช่วยเหลือแบ่งปัน
mâi êua féua chûay lĕua bàeng bpan
They aren’t generous in aiding each other and sharing/portioning things out
มุ่งฟาดฟันฆ่ากันให้บรรลัย
mûng fâat fan kâa gan hâi ban-lai
They aim to fight and kill each other so as to ruin [each other]

สาละวิน มีทั้งสิ้นกี่หยดน้ำ
săa-lá win mee táng sîn gèe yòt náam
Salaween, all together how many drops of water?
มนุษย์ตาดำๆ มีทั้งสิ้นกี่ผู้คน
má-nút dtaa dam dam mee táng sîn gèe pôo kon
Humans with black, black eyes,** how many are there altogether?
หยดน้ำแห่งสาละวิน
yòt náam hàeng săa-lá win
The water drops of Salaween
รวมกันทั้งสิ้นเป็นหนึ่งสายชล
ruam gan táng sîn bpen nèung săai chon
altogether are one river of water***
แต่มนุษย์ผู้น่าฉงน
dtàe má-nút pôo nâa chà-ngŏn
But humans are puzzling
มีไม่กี่คนกลับไม่เคยรวมกัน
mee mâi gèe kon glàp mâi koie ruam gan
The number of people is much less [than number of drops of water] but [the people] never unite [into one group]****

สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween
สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween
สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween
สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween

[Sound of people arguing]

สาละวิน มีทั้งสิ้นกี่หยดน้ำ
săa-lá win mee táng sîn gèe yòt náam
Salaween, all together how many drops of water?
มนุษย์ตาดำๆ มีทั้งสิ้นกี่ผู้คน
má-nút dtaa dam dam mee táng sîn gèe pôo kon
Humans with black, black eyes [implies innocence] how many are there altogether?
หยดน้ำแห่งสาละวิน
yòt náam hàeng săa-lá win
The water drops of Salaween
รวมกันทั้งสิ้นเป็นหนึ่งสายชล
ruam gan táng sîn bpen nèung săai chon
altogether are one river of water
แต่มนุษย์ผู้น่าฉงน
dtàe má-nút pôo nâa chà-ngŏn
But humans are puzzling
มีไม่กี่คนกลับไม่เคยรวมกัน
mee mâi gèe kon glàp mâi koie ruam gan
The number of people is much less [than number of drops of water] but [the people] never unite [into one group]

ผู้คนอยู่ริมฝั่งน้ำ ชุ่มชื่นฉ่ำด้วยน้ำอาบกิน
pôo kon yòo rim fàng nám chûm chêun chàm dûay nám àap gin
People along the riverbanks are delighted to be moistened with water for bathing and drinking
สายน้ำเลี้ยงคนทั้งสิ้น
săai náam líang kon táng sîn
The river takes care of all the people
ไม่เลือกถิ่น ไม่เลือกเผ่าพันธุ์
mâi lêuak tìn mâi lêuak pào pan
not choosing one land or a tribe [over another]*
แต่คนนั้นต่างจิตต่างใจ
dtàe kon nán dtàang jìt dtàang jai
But those people, their individual hearts and minds
เดี๋ยวรักใคร่ เดี๋ยวทำร้ายกัน
dĭeow rák krâi dĭeow tam ráai gan
One moment they love each other, the next they hurt each other
ไม่เอื้อเฟื้อช่วยเหลือแบ่งปัน
mâi êua féua chûay lĕua bàeng bpan
They aren’t generous in aiding each other and sharing/portioning things out
มุ่งฟาดฟันฆ่ากันให้บรรลัย
mûng fâat fan kâa gan hâi ban-lai
They aim to fight and kill each other so as to ruin [each other]

สังคมผู้คนหลากหลาย
săng-kom pôo kon làak lăai
Society with many sorts of people
เช่นเชื้อสายผู้คนหลากพันธุ์
chên chéua săai pôo kon làak pan
like [with] family lineages from various races
ความรักความคิดก็ต่างกัน
kwaam rák kwaam kít gôr dtàang gan
[have] loves and thoughts that are also different
ที่ริมสายธารแม่สาละวิน
têe rim săai taan mâe săa-lá win
At the edge of Salaween River
บ้างรักในพงศ์เผ่าพันธุ์
bâang rák nai pong pào pan
Some people love their tribe/race
บ้างก็รักในผืนแผ่นดิน
bâang gôr rák nai pĕun pàen din
Some love their land/country
ริมฝั่งน้ำสาละวิน
rim fàng nám săa-lá win
Along the banks of the Salaween River
เป็นถิ่นสงคราม แย่งความเป็นใหญ่
bpen tìn sŏng-kraam yâeng kwaam bpen yài
is a region of war [with groups] competing to be [most] powerful.

สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween
สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween
สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween
สา…ละวิน สา…ละวิน
săa lá win săa lá win
Salaween Salaween

* The river isn’t prejudiced.
**The term “black, black eyes” implies innocence.
*** “สายชล” would be bodies of water but “สายพันธุ์” is one breed or race, and ชล is homonym with ชน and สายชน could mean race.
****Thank you to an anonymous native-Thai translator for the translation of this line. I would never have figured it out.

By ปรีชา ชนะภัย Precha Chanopai (เล็ก คาราบาว Lek Carabao)
Posted to Facebook November 1, 2019

มีใครห่วงใย ลูกหลานไทยในวันข้างหน้า
Is anyone concerned for Thai descendants in the days ahead
เห็นมีแต่ออกมา สาธยายกันแต่เรื่องผลประโยชน์
I only see people coming out to explain about the benefits/profits
โทษกันไปโทษกันมา กับเงินตราที่ต้องจ่ายเพิ่มขึ้น
Blaming each other about the increased money that must be spent
ยิ่งฟังยิ่งมึน ยิ่งงงสงสารประเทศเรา
The more I listen, the more I’m dazed, the more I’m confused, pitying this Thailand of ours

น่าเศร้าหนักหนา อนิจจาทำไมไม่นึกถึง
It’s so sad, so critically serious. Alas, why does no one think of
ชีวิตที่ถูกตรึง ถูกตอกกรอกด้วยสารเคมี
the lives that have been transfixed and nailed down by chemicals
คนเป็นแสนเป็นล้าน ถูกสังหารตายผ่อนส่ง
People numbering in the hundreds of thousands or millions have been killed, little by little
ยังจะหลงละเมอ เพ้อเจ้อถึงสารพิษตัวใหม่
Yet we’ll fall into blathering mindlessly about new toxins

*** เลิกใช้ เลิกใช้ ใช้ทำไมให้คนไทยเจ็บป่วย
Stop using them! Stop using them! Why use them and have Thais be sick?
ยิ่งกินยิ่งม้วย ยังจะสร้างตัวใหม่มาอีกหรือ
The more we ingest, the more die we die. And we’re still going to produce new ones?
เลิกใช้ เลิกใช้ ใช้ทำไมให้คนไทยตายผ่อนส่ง
Stop using them! Stop using them! Why use them to have Thais die by installments
อย่าหลงลืมคุณธรรม เห็นกำไรหรือเหนือชีวิต คน
Don’t forget virtue. Or do you view profits as more valuable than the lives of people?

Music and Lyrics by ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบาว Aed Carabao
Album: เมดอินไทยแลนด์ Made in Thailand (1984)
THIS ALBUM IS HIGHLY RECOMMENDED but not currently available at eThaiCD.com. Go to eThaiCD and search on “Made in Thailand” to try to find a copy.

Note: This song can be compared to the bubblegum pop song from the 1970s, Little Willy” by The Sweet.The two songs are similarly catchy, silly, and mildly naughty (“Little Willy” may be more ambiguously naughty, but the success of the song is certainly due in part to its perceived naughtiness.) So for the eyebrow-raising translation notes: The man in this song’s story is named “Ham,” which is in the Isaan dialect, can mean either a “lad” or ‘penis’ or ‘testicles.’ “Ham” is a cute and friendly word for “penis,” and yes, some boys, are named “Ham,” like the man in this song. The title of the song is หำเทียม (Ham Tiam), means “artificial penis” or “dildo,” but refers to the longer word หำ[ผสม]เทียม Ham [Pasom] Tiam, which means “artificial-mixing penis,” or “artificial insemination,” and in this song we are thinking about the male livestock’s part of that process. Because the man in the story is named “Penis” this innocent little story about a man too poor to get married is riddled with likely double entendres, which I have not confirmed, but some candidates may be, “Ham wants just one wife,” “Ham completely drops,” “Ham has to do without,” “Ham tries,” “Ham’s fields are small and getting smaller as he’s been doing it for many years,” “Ham has to rent his fields,” etc. Substitute the name “Willy” for “Ham” to get the sense of it. This song has a sequel, called “Ham Hian” or “Ham is Strong Enough to Do It.”

นาหำมีน้อยเหลือเพียงจ้อยร่อย
naa hăm mee nói lĕua piang jôi rôi
Ham’s fields are small, and have been gradually getting smaller
ข้อยทำมาหลายปี
kôi tam maa lăai bpee
As he has been doing [it (farming)]* for many years
อย่าตัดรอนตอนข้าวไม่ดี
yàa dtàt ron dton kâao mâi dee
Don’t break up with him just because the rice hasn’t done well
ช่วยหำสักที อยากมีเมียสักคน
chûay hăm sàk tee yàak mee mia sàk kon
Please help Ham. [He] just wants one wife.

ความจนเป็นอุปสรรค
kwaam jon bpen u-bpà-sàk
Poverty is an obstacle
กีดขวางทางรักของชายโสดหญิงสาว
gèet kwăang taang rák kŏng chaai sòht yĭng săao
Blocking the path of love between men and women
รักกันชอบกันต้องกินข้าว
rák gan chôp gan dtông gin kâao
Couples who love each other must [also] eat.
แต่งกันตัวเปล่าจะเอาอะไรทำกิน
dtàeng gan dtua bplào jà ao a-rai tam gin
If they get married having nothing, how are they going to make a living?
ที่ดินหำยังต้องเช่า
têe din hăm yang dtông châo
Ham’s still has to rent his fields [in order to grow rice]
หำบอกจะเอาอะไรต่อรอง
hăm bòk jà ao a-rai dtòr rong
Ham wonders what he has for bargaining [over a dowery]**
น้องนางคงไม่เห็นใจแน่
nóng naang kong mâi hĕn jai nâe
The lady is unlikely to empathize [and accept his proposal], that’s for sure!
ปีนี้นาหำแย่ หำคงต้องแก่ไปตามลำพัง
bpee née naa hăm yâe hăm kong dtông gàe bpai dtaam lam-pang
This year, [Ham’s] fields are terrible. Ham will probably have to get older all alone

นาหำมีน้อยเหลือเพียงจ้อยร่อย
naa hăm mee nói lĕua piang jôi rôi
Ham’s fields are small, and have been gradually getting smaller
ข้อยทำมาหลายปี
kôi tam maa lăai bpee
As he has been doing [it] for many years
อย่าตัดรอนตอนข้าวไม่ดี
yàa dtàt ron dton kâao mâi dee
Don’t break up with him just because the rice hasn’t done well
ช่วยหำสักที อยากมีเมียสักคน
chûay hăm sàk tee yàak mee mia sàk kon
Please help Ham. [He] just wants one wife.

ก่อนนี้มีที่นาทำเนา
gòn née mee têe naa tam-nao
Formerly, [Ham] had fields that were tolerably good
อีตอนเค้าลงค่าข้าว หำเอาที่นาจำนอง
ee dton káo long kâa kâao hăm ao têe naa jam-nong
When they lowered the price of rice. Ham, mortgaged the field
เหลือหน่อยเดียวพอได้เก็บเกี่ยวใส่ท้อง
lĕua nòi dieow por dâai gèp gìeow sài tóng
Leaving only a little, enough that I can harvest and put [food] in my stomach
ฝนไม่มาไม่มอง ท้องไม่มีที่ไม่พอ
fŏn mâi maa mâi mong tóng mâi mee têe mâi por
The rain doesn’t come; we don’t see it. The stomach doesn’t have [anything], there isn’t enough land.
ต้องขอเช่าเงินเก่าหำลงหมด
dtông kŏr châo ngern gào hăm long mòt
He needs to rent [land for growing more rice]. The savings of Ham completely drops.
ไม่ทำหำอดใครจะปลดหนี้สิน
mâi tam hăm òt krai jà bplòt nêe sĭn
If he doesn’t do it, Ham has to do without. Who will erase the debt?
ทำเท่าใดได้คนอื่นเอาไปกิน
tam tâo dai dâai kon èun ao bpai gin
However much he makes, someone else [the creditor] takes and consumes it
ดอกที่จำนองดิน มันหินมันเกลือเค็มๆ
dòk têe jam-nong din man hĭn man gleua kem kem
The interest rate on the mortgage is extortionary***

นาหำมีน้อยเหลือเพียงจ้อยร่อย
naa hăm mee nói lĕua piang jôi rôi
Ham’s fields are small, and have been gradually getting smaller
ข้อยทำมาหลายปี
kôi tam maa lăai bpee
As he has been doing [it] for many years
อย่าตัดรอนตอนข้าวไม่ดี
yàa dtàt ron dton kâao mâi dee
Don’t break up with him just because the rice hasn’t done well
ช่วยหำสักที อยากมีเมียสักคน
chûay hăm sàk tee yàak mee mia sàk kon
Please help Ham. [He] just wants one wife.

เมื่อไพร่ฟ้าชาวนาใบหน้ามัน
mêua prâi fáa chaao naa bai nâa man
When the citizens, the farmers’ faces are oily [soaked in sweat]
ดังถูกเขาจับทำหมันอยู่กันไปตามยถา
dang tòok kăo jàp tam măn yòo gan bpai dtaam yá-tăa
It’s as if someone’s caught and sterilized them all.**** [They are] living aimlessly.
เงินไม่มีขันหมากไม่ยกมา
ngern mâi mee kăn màak mâi yók maa
[They] don’t have money. There is no betel bowl to raise up [to the bride’s parents during the wedding ceremony]
แม่น้องนางบ้านนา เห็นใจเถิดหนาหำพยายาม
mâe nóng naang bâan naa hĕn jai tèrt năa hăm pá-yaa-yaam
The girls of countryside sympathize with him. Ham is trying
ความจนถึงมันเป็นอุปสรรค
kwaam jon tĕung man bpen u-bpà-sàk
Poverty is an obstacle
แต่ของชอบของรักใครจะหักใจลง
dtàe kŏng chôp kŏng rák krai jà hàk jai long
But when it comes to love, who can give up?
เห็นวัวควายผสมหลอดแล้วนึกปลง
hĕn wua kwaai pà-sŏm lòt láew néuk bplong
[He] sees the cattle breeding by artificial insemination tube and he realizes desperately
อีกไม่นานหำคงต้องลงเข้าคิวผสมเทียม
èek mâi naan hăm kong dtông long kâo kiw pà-sŏm tiam
Not much longer and Ham will probably have to get in line for artificial insemination/sperm collection

*The sentence doesn’t specify what he was doing, but the implication, at least on primary level, is he has been doing farming for many years now.
**It is a Thai tradition that a groom has to pay some money to the bride’s family on their wedding day.
***หิน meaning “rocks” is slang meaning ‘tough’ or ‘difficult’ or ‘mean’; เกลือ meaning “salt” is slang means ‘greedy’ and ‘selfish’; so the phrase มันหินมันเกลือเค็มๆ word-for-word means “it’s rocks, it’s really salty salt” but it implies the interest rate is unacceptably high, so I translate “is extortionary.”
****The weird metaphor here may be dictated by the rhyme. The word for “oily” rhymes and matches well with the word for “artificial insemination.” But the idea is that when the farmers are struggling so hard, it is as if they are sterilized because no one wants to marry someone so poor.

Lyrics and Music by แอ๊ด คาราบาว Add Carabao

Song from 2006 included on the Gold Edition of the album “ทุ่งฝันตะวันรอน (The Field Dreams of the Sunset. BUY IT HERE.

Note: In the video below the song starts at minute 1:45 after a long spoken introduction. This song advocates for a Wildlife Corridor spanning a road that splits Khao Yai National Park (a UNESCO World Heritage site) and Thap Lan forest. Route 304 is strategically important to economic growth and development of the country. It’s the main road from Isaan to the eastern sea board. This song “Corridor” was written by request, and Add Carabao sang it at a small, more intimate concert (not a typical Carabao concert), in 2006. The live version of the song, with the patter introducing the song, is included on the Gold Edition of the album “ทุ่งฝันตะวันรอน (The Field Dreams of the Sunset. BUY IT HERE. If you want to see how Thailand’s first Wildlife Corridor turned out (presumably the same one called for in this song), watch THIS VIDEO. The current song is subtitled (or alternatively titled) “สืบทอดเจตนา 2” (“Carrying Out Suep’s Intentions 2”) because it recycles the tune of the first “Carrying Out Suep’s Intentions” (from 1990 on the album “No Problem”) and also, very neatly, actually carries out Suep’s intentions! Suep Nakhasathien was an inspirational forest conservator.

เขาใหญ่เป็นอุทยาน
Khao Yai is a national park
กับป่าทับลานตะวันออกเฉียงใต้
With the Thap Lan forest to the Southeast
สองป่ามีความยิ่งใหญ่
The two forests have importance
ช้างเสือกระทิงควายเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์
Elephants, tigers, bison, buffalo are animals near extinction

เราควรสงวนเอาไว้
We should preserve them
ให้ลูกหลานไทยได้ชื่นชมกัน
So that our Thai descendants can be proud
ว่าเมืองไทยคือแดนสวรรค์
that Thailand is a land of paradise
สรรพสิ่งพร้อมพรรณสิ่งสาลาสัตว์
A sanctuary for all kinds of animals

เขาใหญ่ในอนาคต
[What will] Khao Yai [be] in the future?
ทางการกำหนดพัฒนาเศรษฐกิจ
The government launched an economic development plan
สัตว์ป่าก็มีชีวิต
Wild animals also have life
และควรมีสิทธิ์ได้ไปมาหากัน
And should all have the right to come and go visiting

ตัดถนนแบ่งแยกผืนป่า
A road was constructed dividing the forest
ย่อมสร้างปัญหาการกระจายพันธุ์
Which of course creates problems for the reproduction of species
เพราะสัตว์ป่าที่เลือดชิดกัน
Because wild animals with very similar blood
ก่อกรรมพันธุ์เข้าขั้นอ่อนแอ
become genetically weak

มนุษย์ยังบินข้ามฟ้าได้
Humans can still fly across the sky
ฝรั่งมากมายมาแต่งสาวบ้านแต้
Many Farang [Westerners] come marry young women of Baan Tae [Thailand]*
ต่อเติมพันธุกรรมหลากหลาย
Adding variety to the genetic make-up
เพิ่มความยิ่งใหญ่ให้สายพันธุ์แท้
increasing the strength of the offspring**

คนเราเป็นผู้เจริญ
We are civilized people
ต้องกล้าเผชิญต้องกล้าเผื่อแผ่
Who must dare to confront [things], must dare to be generous
มรดกของชาติแต้ๆ
Our national heritage happily
แผ่บุญไพศาลมรดกโลก
extends, as a great merit, to be a world heritage

SOLO

คนเราเป็นผู้เจริญ
We are civilized people
ต้องกล้าเผชิญต้องกล้าเผื่อแผ่
Who must dare to confront [new things], must dare to be generous
มรดกของชาติแต้ๆ
Our national heritage happily
แผ่บุญไพศาลมรดกโลก
extends as a great merit, to be a world heritage

เขาใหญ่เป็นอุทยาน
Khao Yai is a national park
กับป่าทับลานตะวันออกเฉียงใต้
With the Thap Lan forest to the Southeast
ตัดถนนก็ไม่เป็นไร
It’s fine to construct a road
แต่ต้องจำไว้ต้องมีทางสัตว์ผ่าน
But remember, the animals need a way to get across

เพื่อสัตว์ไปมาหากิน
So that animals can come and go looking for food,
ไปมาหากันดำรงเผ่าพันธุ์
come and go to maintain the species
เมืองไทยจะเป็นสวรรค์
Thailand will be a paradise
เพียงเพิ่มงบประมาณสร้างทางสัตว์เดิน
Just increase the budget to create a path for the animals to walk

ขอคอริดอร์ให้สัตว์ได้เดิน
We ask for a corridor so the animals can travel
ขอคอริดอร์ให้สัตว์ได้เดิน
We ask for a corridor so the animals can travel
ขอคอริดอร์ช่องทางสัตว์เดิน
We ask for a corridor, a route for the animals to walk

* สาวบ้านแต้ or “Young Woman from Baan Tae” was a famous song in 1960s referring to a village in Isaan [northeastern Thailand] called ‘Baan Nong Tae.’
** “พันธุ์แท้” is actually means “true breed” or “pure breed” when talking about dogs. But no offense is intended. In fact, you can also use “พันธุ์แท้” to say you are a “true fan” of something. (I am a “แฟนพันธุ์แท้” (faen pan tae) or “pure breed fan” of Carabao.) Also, a fellow translator guesses that word Add really wants to use is พันธุ์ดี (good/strong offspring), but in order to rhyme he substitutes “พันธุ์แท้.”

Lyrics and Melody by อี๊ด โอภากุล Eed Opakul
Posted to Facebook August 21, 2017; Now on the Album ยิ้มสู้ฝัน Yim Soo Fun (Smile, Fight, Dream)
BUY IT HERE

ตราบที่บ้านยังคงมีเพดาน
dtràap têe bâan yang kong mee pay-daan
As long as the house still has a ceiling
เเละวิญญาณยังต้องมีปรภพ
láe win-yaan yang dtông mee bpor-ri-póp
And the spirit still must have Bparapop [Thai Buddhist Heaven]
อายุอานามมันต้องมีจุดจบ
aa-yú aa naam man dtông mee jùt jòp
Age must have an end point
เเต่ความเป็นจริงบางทีไม่เป็นไป
dtàe kwaam bpen jing baang tee mâi bpen bpai
But reality doesn’t turn out [like we expect]
เพราะความรักมันเป็นเรื่องของหัวใจ
prór kwaam rák man bpen rêuang kŏng hŭa jai
Because love is a matter of the heart
กําหนดให้ความหมายจริงไม่จริง
gam-nòt hâi kwaam măai jing mâi jing
determining whether the meaning is real [or] not real
สัจธรรมความรักยังคงเเอบอิง
sàt-jà-tam kwaam rák yang kong àep ing
The truth of love remains nestled close
เเละความหมายมันก็เเค่หมายความ
láe kwaam măai man gôr kâe măai kwaam
And the meaning, means what it means
ไปตามนั้น ไปตามโน้น ไปตามนี้
bpai dtaam nán bpai dtaam nóhn bpai dtaam née
Going there or there, going here
ตามไหน แล้วใครจะไปรู้ล่ะ
dtaam năi láew krai jà bpai róo lâ
Going where? Well, who can know?

แต่เวลามันสั้นเสมอ
dtàe way-laa man sân sà-mĕr
But time is always short
สําหรับเธอผู้ต้องการเวลา
săm-ràp ter pôo dtông gaan way-laa
for you, the person who needs time
เเละเวลาเป็นอมตะนิรันดร์
láe way-laa bpen a-má-dtà ní-ran
And time is eternal, everlasting
สําหรับฉันผู้มีรักมั่นตลอดเวลา
săm-ràp chăn pôo mee rák mân dtà-lòt way-laa
for me, a person who has love that is certain all the time

คําสาบานสัญญาโกหก
kam săa-baan săn-yaa goh-hòk
Vows and promises lie
ตราบนรกยังคู่ควรสรวงสวรรค์
dtràap ná-rók yang kôo kuan sŭang sà-wăn
As long as Hell is still paired with Heaven
ฉันคงรักเธอเเค่วันนี้เท่านั้น
chăn kong rák ter kâe wan née tâo nán
I may love you only in this day.
พรุ่งนี้เมื่อวานเเล้วเเต่เธอจะคิดไป
prûng-née mêua waan láew dtàe ter jà kít bpai
Tomorrow, yesterday, it’s up to what you think
เพราะความรักมันเป็นเรื่องของหัวใจ
prór kwaam rák man bpen rêuang kŏng hŭa jai
Because love is a matter of the heart
กําหนดให้ความหมายจริงไม่จริง
gam-nòt hâi kwaam măai jing mâi jing
determining whether the meaning is true [or] not true
สัจธรรมความรักยังคงเเอบอิง
sàt-jà-tam kwaam rák yang kong àep ing
The truth of love remains nestled close
เเละความหมายมันก็เเค่หมายความ
láe kwaam măai man gôr kâe măai kwaam
And the meaning, means what it means
ไปตามนั้น ไปตามโน้น ไปตามนี้
bpai dtaam nán bpai dtaam nóhn bpai dtaam née
Going there or there, going here,
ตามไหน แล้วใครจะไปรู้ล่ะ
dtaam năi láew krai jà bpai róo lâ
Going where? Well, who can know?

แต่เวลามันสั้นเสมอ
dtàe way-laa man sân sà-mĕr
But time is always short
สําหรับเธอผู้ต้องการเวลา
săm-ràp ter pôo dtông gaan way-laa
For you, the person who needs time
เเละเวลาเป็นอมตะนิรันดร์
láe way-laa bpen a-má-dtà ní-ran
And time is eternal, everlasting
สําหรับฉันผู้มีรักมั่นตลอดเวลา
săm-ràp chăn pôo mee rák mân dtà-lòt way-laa
For me, a person who has love that is certain all the time
ตลอดเวลา ตลอดเวลา ตลอดเวลา
dtà-lòt way-laa dtà-lòt way-laa dtà-lòt way-laa
All the time . . . all the time . . . all the time

SOLO

ด้วยศรัทธารักเธอเเค่วันนี้
dûay sàt-taa rák ter kâe wan née
With faith, loving you just in this day
ชั่วเลวดีไม่ดีฉันก็ไม่สน
chûa leo dee mâi dee chăn gôr mâi sŏn
Evil, good, or bad, I’m not interested
อารมณ์เธอเป็นอย่างไงฉันก็ยอมทน
aa-rom ter bpen yàang ngai chăn gôr yom ton
Whatever your mood, I am willing to deal with it
รักเธอเหนือเหตุผลเหนือคําอธิบาย
rák ter nĕua hàyt pŏn nĕua kam a-tí-baai
I love you above reason, above explanation
เพราะความรักมันเป็นเรื่องของหัวใจ
prór kwaam rák man bpen rêuang kŏng hŭa jai
Because love, it’s a matter of the heart
กําหนดให้ความหมายจริงไม่จริง
gam-nòt hâi kwaam măai jing mâi jing
Specifying whether the meaning is real or not real
สัจธรรมความรักยังคงเเอบอิง
sàt-jà-tam kwaam rák yang kong àep ing
The truth of love remains nestled close
เเละความหมายมันก็เเค่หมายความ
láe kwaam măai man gôr kâe măai kwaam
And the meaning, means what it means
ไปตามนั้น ไปตามโน้น ไปตามนี้
bpai dtaam nán bpai dtaam nóhn bpai dtaam née
Going there or there, going here,
ตามไหน แล้วใครจะไปรู้ล่ะ
dtaam năi láew krai jà bpai róo lâ
Going where? Well, who can know?

แต่เวลามันสั้นเสมอ
dtàe way-laa man sân sà-mĕr
But time is always short
สําหรับเธอผู้ต้องการเวลา
săm-ràp ter pôo dtông gaan way-laa
for you, the person who needs time
เเละเวลาเป็นอมตะนิรันดร์
láe way-laa bpen a-má-dtà ní-ran
And time is everlasting eternal
สําหรับฉันผู้มีรักมั่นตลอดเวลา
săm-ràp chăn pôo mee rák mân dtà-lòt way-laa
for me, the person who has certain love all the time

แต่เวลามันสั้นเสมอ
dtàe way-laa man sân sà-mĕr
But time is always short
สําหรับเธอผู้ต้องการเวลา
săm-ràp ter pôo dtông gaan way-laa
For you, the person who needs time
และเวลาเป็นอมตะนิรันดร์
láe way-laa bpen a-má-dtà ní-ran
And time is everlasting, eternal
สําหรับฉันผู้มีรักมั่นเเต่เธอวันนี้
săm-ràp chăn pôo mee rák mân dtàe ter wan née
for me, the person who has certain love only for you today
เพียงวันนี้ เเค่วันนี้ ทุกๆ วันนี้
piang wan née kâe wan née túk túk wan née
Just this day. Just today. And every single today
รักเธอได้เเค่วันนี้
rák ter dâai kâe wan née
All I can do is love you today

By ปรีชา ชนะภัย Preecha Chanapai, aka เล็ก คาราบาว Lek Carabao
Premeired on YouTube October 25, 2019

Note: The context is about the benefit of น้ำมันกัญชา (Ganja oil) for terminal illness – cancer.

ใครอยากอยู่รอวันตาย หัวใจสลายเจียนตายรอมร่อ
Who wants to live waiting for the day they die. Their hearts wilted, nearly dead
หมอก็บอกหมดทางเยียวยา เพียงรอเวลาให้ลมหายใจขาดห้วงไปเอง
The doctor tells them, “We’re out of treatment options. Just wait for the time when breath ceases on its own.”
มีใครอยากป่วยไปจนวันตาย เงินทองมากมายจึงกลายเป็นค่ารักษา
Who wants to stay sick until the day they die? Much wealth therefore is lost to the cost of treatment
ถ้าขาดเงินก็มีปัญหา เพราะค่ายาค่ารักษามันไม่เบา
If one doesn’t have enough money, there’s a problem, because the cost of medicine and treatment isn’t cheap.
มีใครเล่าอยู่รอความตาย ต้องกลายเป็นป่วยติดเตียงตลอด
Is there anyone who wants to wait for death while becoming bedridden?
ถ้ามีทางรอดก็น่าลอง ดีกว่ามองดูตัวเองน่าเวทนา
If there is some chance of survival, it’s worth trying! It’s better than seeing oneself as pathetic.

*กัญชามาแล้ว มาแล้วมาช่วยผู้คนที่สิ้นหวัง
Ganja has come! It’s come to help people without hope
ให้มีพลัง ที่จะอยู่ดูโลกต่อไป
To give strength to live and to go on looking at the world
กัญชามาแล้ว มาแล้วมาช่วยผู้คนที่ทุกข์ทน
Ganja has come! It’s come to help people who suffer
ไม่ว่ารวยหรือจน ก็ใช้ได้เพียงป้ายใต้ลิ้นก็พอ
Whether rich or poor, they can use it; putting a few drops under the tongue is enough

Solo

*กัญชามาแล้ว มาแล้วมาช่วยผู้คนที่สิ้นหวัง
Ganja has come! It’s come to help people without hope
ให้มีพลัง ที่จะอยู่ดูโลกต่อไป
To give strength to live and to go on looking at the world
กัญชามาแล้ว มาแล้วมาช่วยผู้คนที่ทุกข์ทน
Ganja has come! It’s come to help people who suffer
ไม่ว่ารวยหรือจน ก็ใช้ได้เพียงป้ายใต้ลิ้นก็พอ
Whether rich or poor, they can use it; putting a few drops under the tongue is enough

กัญชามาแล้ว มาแล้วมาช่วยผู้คนที่สิ้นหวัง
Ganja has come! It’s come to help people without hope
ให้มีพลัง ที่จะอยู่ดูโลกต่อไป
To give strength to live and to go on looking at the world
กัญชามาแล้ว มาแล้วมาด้วยราคาไม่แพง
Ganja has come! It comes at an affordable price!
ไม่ต้องหมดแรง ช็อกตายเพราะเห็นบิลค่ารักษา
One don’t need to be in despair or die of shock when you see bill for the treatment

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบาว Add Carabao
Album: ทำมือ Tam Meu (1989)
This album is HIGHLY Recommended and is available at eThaiCD, where you can shop in English.

Note: For the very complicated background, see the Wikipedia articles on the Shan State and the Shan people. Shan State is in Burma (Myanmar) bordering Thailand (to the upper left “at 10 o’clock” relative to Thailand) and many of the ethnic groups who live there want independence from the Burmese. Thailand had for decades been supporting the noncommunist rebels within Burma, but in more recent years the policy changed to cooperate with the Myanmar government to pressure these small groups to give up fighting against Myanmar and stop producing heroin which has long been their main income. At the time this song came out, the Burmese military government was signing ceasefire agreements with all the rebel groups in Shan State, leading to “an uneasy truce.” The Tai-Shan ethnic group migrated to their present locations from Southwestern China (during the Mongol campaigns in the 13th century, if I understand correctly). The Shan or Tai Yai (meaning “Big Tai”) descend from an older branch of the Tai-Shan and live in present day Shan State. The Tai-Shan who migrated into modern-day Laos and Thailand are the Tai Noi (meaning “Small Tai”). Another detail is that the word ไท้ means both “Tai” (the ethnic group) and “free” and is pronounced the same as “Thai.” However, Add is mostly using the spelling “ไทย” (“Thai”) even when talking about the Tai Yai.

The video is from the Carabao 35th Anniversary concert in Thailand and features Sek Loso. Notice Sek Loso mostly pronounces “Shan State” according to English pronunciation (showing off that he speaks perfect English).

ข้างซ้าย 10 นาฬิกานั้น ตะวันยังเศร้ายังโศกศัลย์
To the left, 10 o’clock, the sun is still sad and distressed
เหตุการณ์ผ่านเลย นับแสนวัน
The event happened already many days ago
ถอยมาด้วยกันทั้งฉานไต
Everyone has retreated back together, both Shan and Dtai [the Shan-Tai]*
เมื่อเจงกีสถ่าน กรีฑาทัพ
When Genghis Khan** moved his troops
รุกตี เข้ามาถึงจีนใต้
invading southern China
เขาถอยร่นมา เป็นไทยแต่ไทยใหญ่
They withdrew to arrive [where they are]. They are Thai, but Thai Yai (Big Thai)
เราถอยร่นมา เป็นไทยแต่ไทยน้อย
We withdrew to arrive [where we are]. We are Thai, but Thai Noi (Small Thai)

ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไท้
Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Tai/free

ดินแดนที่ปกคลุม ด้วยเทือกเขา
A territory covered with mountain ranges
มีดอกไม้ขาว พิษยางร้าย
There are white poppies and opium latex
วันนี้อบอวล ด้วยควันไฟ
Today it smells of smoke
ที่เผาล้างมลทิน คอยนินทา
from burning to wash away the blemish that [the world] condemned
เพื่อลบคำ ตราหน้าว่าค้าฝิ่น
To evade the stigmatizing words “opium trade”
เพื่อกอบกู้แผ่นดิน อย่างทำมา
In order to save their territory as always****
และวันนี้ไทยน้อย จงเปิด ตา ซ้าย 10 นาฬิกา มีชนชาติไทย
And today the Thai Noi (Small Thai) must open their eyes. To the left, 10 o’clock, is a Thai nationality

มี ภาษา เป็นของตัวเอง
Have [one’] own language
มี หนังสือ เป็นของตัวเอง
Have [one’s] own books
มี แผ่นดิน เป็นของตัวเอง
Have [one’s] own territory
มี ลูกหลาน ดูแลตัวเอง
With [the] decedents taking care of their own selves

มีประชาชน ชาวไทยเจ้าฟ้า โปโมเฮง ขุนศึกขุนส่า
There are people, Thai people, “Prince” [General] Bomoheng, Khun Sa the warlord***
ลุกขึ้นสู้ กองทัพ พม่า
[who] stood up and fought against Burma [this is perhaps in the 1960s?]
เพื่อแผ่นดิน บิดรมารดา
For their motherland
เพื่ออนาคตไทยใหญ่ ไท้
For the future of the Thai Yai. Tai/free

ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไท้
Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Tai/free

ข้างซ้าย 10 นาฬิกานั้น คือรัฐฉานบ้านช่องของไทยใหญ่
To the left, 10 o’clock is Shan State of the Thai Yai
เขาต่อสู้เพราะเขา คือคนไทย ไม่ใช่หม่อง โซ่ ที่โกงเมือง
They fight because they are Thai. Unlike Maung So [I don’t know how that is] who cheated the country.
ถ้าเห็นเป็นเรื่องของชาวบ้าน ตามตำนาน คือพี่น้อง คือผองเพื่อน
If you’re wondering how this is any of our business, according to legend, we are relatives, we are all friends
อย่าเห็นเป็นกันชนกันคนเถื่อน ที่ลบเลือนประวัติศาสตร์ ของชนชาติไทย
Don’t view them as a buffer [against] the savages [who tried to] erase the history of the Thai people

ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไท้
Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Tai/free

ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไท้
Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Tai/free

ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ฉาน สเตท ฉาน สเตท
Shan State, Shan State
ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไทย ใหญ่ ไท้
Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Thai Yai, Tai/free

* The evolution of the word “Thai” is ไต => ไท => ไทย. Thus ฉานไต would be Shan-Tai.
**The official words say “Ghengis Taan” but I am hearing something like “Ghengis Khan”
*** ขุนส่า Khun Sa was a drug lord, the most wanted by the US many years ago. Add is praising him for being a state hero. Read the story of Khun Sa at Wikipedia.
*** Another translator tells me, in this section, Add sympathizes with Thai Yai (Shan) who are accused of being the main heroin producer in the area. He cites the need for money to fight Myanmar as a reason for heroin exportation and claims they gradually reduce the plantation areas by burning them.

Music and Lyrics by ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul (แอ๊ด คาราบา Add Carabao); arranged by ปรีชา ชนะภัย Precha Chanopai (เล็ก คาราบาว Lek Carabao)
Posted to YouTube October 18, 2019.

Note: The three toxic substances are Paraquat, Glyphosate and Chlorpyrifos. About the translation: The word เลิก pronounced “lerk” does not correspond directly with any one English word but means “to end” in the sense of to break up, or it means “to discontinue doing something.” Concerts “lerk” (break up when they end). Couples “lerk” (break up at the end of a relationship). (However if you “lerk” work, you do not quit but only finish up for the day.) A related word “ยกเลิก” “yoklerk” means “to recind or abolish,” as in to abolish a law. I’ve used a variety of English words for “lerk” to get the sense of the word, but “Stop!” Stop!” “Stop!” would work as well.

ลาวก็เลิกแล้ว เขมรก็เลิกแล้ว
Laos has ceased [doing it] already. Cambodia has also stopped.
เวียดนามก็เลิกแล้ว จีนก็เลิก
Vietnam has stopped already. China also stopped.
มาเลย์ก็เลิกแล้ว อินโดก็เลิกแล้ว
Malaysia has stopped. Indonesia also stopped.
ฟิลิปปินส์ก็เลิกแล้ว ญี่ปุ่นก็เลิก
The Philippines has stopped already. Japan also stopped.

*เยอรมันนี ประเทศผู้ส่งออกสารพิษ
Germany, the county exporting this toxin
เขารู้ดีว่ามันผิด ผู้นำเขาถึงสั่งให้เลิก
They know very well it’s wrong, to the point their leader has ordered it stopped
สงสารแต่เด็กไทย ทารกที่กำลังจะมาเกิด
Pity the Thai children, the babies about to be born
อยู่ในสารเคมี อยู่ในท้อง อยู่ในครรภ์มารดา
Living with these chemical substances [since] the mother’s womb

เลิก เลิก เลิก
Stop! Stop! Stop!
เลิก เลิก เลิก
Break it up! Discontinue!
เลิก เลิก เลิก
End it! End it! End it!
เลิก เลิก เลิก
Desist! Desist! Desist!

อเมริกาก็เลิกแล้ว แคนนาดาก็เลิกแล้ว
America has stopped already. Canada also has stopped
บราซิลก็เลิกแล้ว อังกฤษก็เลิก
Brazil has stopped. England has also stopped
ฝรั่งเศส เดนมาร์ก นอรเวย์ อียูไปยันรัสเซีย
France, Denmark, Norway, from the EU to Russia
นิวซีแลนด์ ออสเตรเลีย อินเดียก็เลิก
New Zealand, Australia, and India have also stopped.

**58 ชาติ ที่เจริญแล้วเขาเลิกใช้
58 developed countries have stopped using [them].
เพราะสารพิษอันตราย มันตกค้างไปถึงชาติหน้า
Because they’re dangerous toxins. They will remain for future lives
สงสารแต่เด็กไทย เกิดมาอาจต้องเป็นกำพร้า
Pity the Thai children who are born to possibly be orphaned
พ่อไปไร่นา ไม่กลับมาเพราะแบกถังเคมี
The father goes into the field and doesn’t come back because he was carrying on his shoulders buckets of chemicals

เลิก เลิก เลิก
Stop! Stop! Stop!
เลิก เลิก เลิก
Break it up and discontinue!
เลิก เลิก เลิก
End it! End it! End it!
เลิก เลิก เลิก
Desist! Desist! Desist!

*เยอรมันนี ประเทศผู้ส่งออกสารพิษ
Germany, the county with exporters of these toxins
เขารู้ดีว่ามันผิด ผู้นำเขาถึงสั่งให้เลิก
They know very well it’s wrong, to the point their leader has ordered it stopped
สงสารแต่เด็กไทย ทารกที่กำลังจะมาเกิด
Pity the Thai children, the babies about to be born
อยู่ในสารเคมี อยู่ในท้อง อยู่ในครรภ์มารดา
Living with these chemical substances [since] in the mother’s womb

**58 ชาติ ที่เจริญแล้วเขาเลิกใช้
58 developed countries have stopped using [them].
เพราะสารพิษอันตราย มันตกค้างไปถึงชาติหน้า
Because they are dangerous toxins. They will remain for future lives
สงสารแต่เด็กไทย เกิดมาอาจต้องเป็นกำพร้า
Pity the Thai children who are born to possibly be orphaned
พ่อไปไร่นา ไม่กลับมาเพราะแบกถังเคมี
The father goes into the field and doesn’t come back because he was carrying on his shoulders buckets of chemicals

ที่ดีก็ว่าดี ที่ไม่ดีก็แก้ไขกันไป
What is good, we’re OK with! What is not good, we fix it together.
เพื่อแผ่นดินไทย อยู่ได้อยู่ดีกินดี
For the well-being of Thailand!

เลิก!
Stop!

Lyrics and melody by ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบา Add Carabao
Posted to YouTube January 7, 2017

Note: The main reason I translated this song is it is representative of a very religious turn by Add Carabao in later life. Also it’s pretty sounding. The song is about the monk Prayudh Payutto. Learn about him at Wikipedia.

อยู่อย่างต่ำธรรมดา แต่ปัญญาสูงเด่น
Living as low and ordinary, but his wisdom is high and outstanding
ดั่งพระจันทร์วันเพ็ญ ประดับนภาราตรี
Like the full moon decorating the night sky
ท่านคือช้างป่าต้น คือคนสุพรรณบุรี
He is an elephant in the forest, a person of Suphan Buri [Province]
มหาปราชญ์ฝ่ายบาลี ที่โลกกราบสนิทใจ
A great philosopher on the Pali side, that the world bows to trustfully

ประภาคารแห่งปัญญา อีกเมตตาเป็นที่ตั้ง
A lighthouse of knowledge. Furthermore, kindness is basic [with him]
เถรวาทจึงมีหวัง มีพลังก้าวเดินต่อไป
[His] doctrine therefore is hopeful, having strength for walking onwards
พระพุทธศาสนา ศรัทธาของชนชาวไทย
Buddhism, the religion of the Thai people.
ยังคงส่องสว่างไสว ด้วยเทียนไข “พระธรรมปิฎก”
Still illuminates profusely with the candle of the Pali cannon

* พุทธธรรม วรรณกรรมจรรโลงพระพุทธศาสนา
The Buddhist moral code and literature sustains Buddhism
พุทธปัญญา คือศรัทธา คือดวงตา…เห็นธรรม
The knowledge of Buddhism is faith, is the eyes . . to see Dharma [justice, righteousness, morality]
มวลมนุษย์ ยังเวียนว่ายกิเลสหนา แสงแห่งธรรม นำพาหลุดพ้นกรรม
The masses of people are still swimming in circles of desire. The light of Dharma leads to escape from sin/bad karma
โชคดี มี “เทียนพุทธธรรม” พระพรหมคุณาภรณ์ ป.อ. ปยุตฺโต
Lucky that we have “The Candle of Buddhist Teachings” Phra Prom Khunaporn P.A. Payutto
(ซ้ำ *)
เราโชคดี มี “เทียนพุทธธรรม” สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ป.อ. ปยุตฺโต
We are lucky to have “The Candle of Buddhist Teachings” Somdet Phra Buddhakosajarn P.A. Payutto
เพชรน้ำเอกแห่งวรรณกรรม คือพุทธธรรมที่โลกบูชา
The crowning jewels [?] of literature are the Buddhist teachings that the world reveres
เพชรน้ำเอกแห่งวรรณกรรม คือพุทธธรรมที่โลกบูชา
The crowning jewels [?] of literature are the Buddhist teachings that the world reveres

Lyrics and Melody by by อัสนี โชติกุล Asanee Chotikul
Album: บ้าหอบฟาง Bah Hop Fang (Loaded With A lot of Things) by อัสนี-วสันต์ Asanee-Wasan [Chotikul] (featuring Add Carabao) (1986)
Buy this Album at eThaiCD where you can shop in English.

Note: Add Carabao is the invited singer on this song. He gets to sing the very pretty chorus.

ไม่มีใคร คนใด
There isn’t anyone at all
หัว ใจดวงใด ไม่มีความหมาย
whose heart, whose heart doesn’t have meaning
ต่างมุ่งหมาย ตามสาย ทางเดิน
Different aims, according to the path walked
คนเอ๋ย คนเอ๋ย คน
Oh, people, oh people . .. People,
ต่างก็รู้ อยู่
each one knows
ใจของใครก็ รู้รู้ใจ
whoever’s heart also knows, the hearts
ไม่แตกต่างกัน
of people aren’t different from each other.

จะมีใคร คนใด
Is there anyone at all
หรือ ใจดวงใด
or and any heart at all
อยากพ่ายอยากแพ้
that wants to lose, to fail?
ใครอยากอ่อนแอ เรื่องราว
Who wants to be weak? Stories . . .
ใครต่างคนต่างใคร
Different people’s differ
ก็ต่าง มุ่งหมาย มั่น
Also their aims are different
คนเหมือนกันแหละหนา ฟ้าดิน
People are the same all across the Earth and sky
ดิ้นรนหา ความ
People struggle and search for meaning

Add:
น้ำ เอย น้ำ ใจ
Kindness, oh the kindness
ของ ใคร ให้มา
of whoever, let it come
เหมือน การ พึ่ง พา
Like relying on
ภาษา ความ เข้าใจ
the language of understanding

Chorus of people:
(น้ำ เอย น้ำ ใจ)
(Kindness, oh, the kindness)
(ของ ใคร ให้มา)
(of whoever, let it come)
(เหมือน การ พึ่ง พา)
(like relying on . . .)
(ภาษา ความ เข้าใจ)
(the language of understanding)

Asanee (or Wasan?):
มันก็เป็น เช่นนั้น
And it’s like that,
นะเออ ฉันเธอต่างมุ่งต่างสาย
am I right? Me, you, different aims, different paths
สิ่งที่วายร้าย มุ่งหมาย ว่าดี
Things that evil people . . . aim that it’s good [?]
เพียงแค่ความเข้าใจ
If only understanding
ก็แบ่งกันไว้มั่ง
were, perhaps, to be spread around
เป็นเช่นดังของขวัญให้กัน
It’s like a gift given to each other
โลกอันโสภา
A beautiful world.
ก็ใช่ ว่าใคร ไม่มี จิตใจ
And it’s not like there’s anyone without a heart
ก็ใช่ ว่าใคร อยากไร้ คุณค่า
And it’s not like anyone wants to be worthless
ก็ใช่ ว่าใคร อยากเสียน้ำตา
And it’s not like anyone wants to spill/waste tears
นะ เอย
Am I right? Oh . . .

Add:
น้ำ เอย น้ำ ใจ
Kindness, oh the kindness
ของ ใคร ให้มา
of whoever, let it come
เหมือน การ พึ่ง พา
Like relying on
ภาษา ความ เข้าใจ
the language of understanding

Chorus of people:
(น้ำ เอย น้ำ ใจ)
(Kindness, oh, the kindness)
(ของ ใคร ให้มา)
(of whoever, let it come)
(เหมือน การ พึ่ง พา)
(like relying on . . .)
(ภาษา ความ เข้าใจ)
(the language of understanding)

Lyrics and Melody by by อัสนี โชติกุล Asanee Chotikul
Album: บ้าหอบฟาง Bah Hop Fang (Loaded With A lot of Things) by อัสนี-วสันต์ Asanee-Wasan [Chotikul] (featuring Add Carabao) (1986)
Buy this Album at eThaiCD where you can shop in English.

Note: The words ไท (free) and ไทย (Thai) sound the same but are written differently. There is some murkiness about whether the word “Thai” in “Thailand” means “free” or just names the dominant ethnic group of Thailand (Thai). Bottom line, the word “Thai” has the connotation of “free.”

โอ แล้วกันโว้ เอ๊โอ แล้วกันโว้
OOOHHH! Ok then! OOOOOHHH! Alright! [Let’s do this!] OOOHH!
โอ วันนี้ วันดี วันที่เป็นไท
Oh . . . today . . . a good day . . . a day that we are free
กู่ร้องไป เมืองไทย ของเรา
I sing to. . . Thailand . . . [this country] of ours

Chorus:
ร้องกู่ก้องไป เพลงชาติไทยเดียวกัน
Sing, I sing, a song of our Thai country, right along with you
ร่วมกันร้อง เพื่อนผองไทย
Joining to sing, with the entire group of Thai friends
พี่น้องไทยใช่ใคร[kon?]อื่น
Thai brothers and sisters, and not anyone else

โอ้ละหนอ วันนี้วันดี วันที่ เป็นไทย
Oh la-naw!* Today is a good day. A day that we are Thai
กู่ ร้องไป เมืองไทย ของเรา
I sing to . . . Thailand . . . [this country] of ours

Chorus:
ร้องกู่ก้องไป เพลงชาติไทยเดียวกัน
Sing, I sing, a song of our Thai country, right along with you
ร่วมกันร้อง เพื่อนผองไทย
Joining to sing, with the entire group of Thai friends
พี่น้องไทยใช่ใครอื่น
Thai brothers and sisters, and not anyone else

Add:
โอ้ๆๆๆ โอ้ย วันนี้วันดี วันที่ เป็นไทย
Oyyy!!! Oh! Today is a good day. A day that we are Thai
กู่ ร้องไป เมืองไทย ของเรา
I sing away [about this] Thailand of ours
ของเรา
Ours

*Untranslatable opening to many mor-lam songs, but it is a pining away for something.

Lyrics by อัสนี โชติกุล Asanee Chotikul, and melody by ดนู ฮันตระกูล Dnu Huntrakul
Album: บ้าหอบฟาง Bah Hop Fang (Loaded With A lot of Things) by อัสนี-วสันต์ Asanee & Wasan [Chotikul] (featuring Add Carabao)(1986)
Buy this Album at eThaiCD where you can shop in English.

Note: On this song, Add only sings two lines, however he is included in 3 songs on this album, and the album is compelling. I am noticing connections between this album and other Add Carabao songs and albums. This happens in 2529 (1986) early in Carabao history and so is likely important. แหลม มอริสัน Lem Morrison (of the song Guitar King) plays electric guitar on this song.

ไม่เป็นไรให้เขาไป
mâi bpen rai hâi kăo bpai
Never mind, let them go
มัวเสียใจเสียเวลา
mua sĭa jai sĭa way-laa
To be wrapped up in feeling sorry [for yourself] is a waste of time
เกิดมาแล้วอย่าโศกา
gèrt maa láew yàa sŏh-gaa
Now it’s happened, don’t [wail about it]
ปัญหามาปัญญามี
bpan-hăa maa bpan-yaa mee
A problem comes, you have knowledge [you/ve learned something]

ไม่เป็นไรให้เขาว่า
mâi bpen rai hâi kăo wâa
Never mind, let them talk
อยู่ใต้ฟ้านานาคน
yòo dtâi fáa naa-naa kon
Under the sky, there are all kinds of people
นกกาสิ้นนินทาคน
nók gaa sîn nin-taa kon
The crows do nothing but gossip
ตั้งเหตุผลคนจะพาล
dtâng hàyt pŏn kon jà paan
Giving reasons for people to bully

ไม่เป็นไร เนอะ…
mâi bpen rai núh …
Never mind then, right?!
ไม่เป็นไร เนอะ…
mâi bpen rai núh …
Never mind then, right?!
ไม่เป็นไร เนอะ…
mâi bpen rai núh …
Never mind then, right?!
ไม่เป็นไร เนอะ…
mâi bpen rai núh …
Never mind then, right?!

ไม่เป็นไรให้ทำใหม่
mâi bpen rai hâi tam mài
Never mind. Do it over
ผิดพลาดไปใครก็เป็น
pìt plâat bpai krai gôr bpen
You are wrong? Everyone else has been also
ผ่านไปแล้วแน่วแน่เห็น
pàan bpai láew nâew nâe hĕn
Afterwards, you’ll grasp it firmly
ไว้ได้เห็นเป็นบทเรียน
wái dâai hĕn bpen bòt rian
Keep safe the insight as a lesson

ไม่เป็นไร เนอะ…
mâi bpen rai núh …
Never mind then, right?!
ไม่เป็นไรๆ เนอะ…
mâi bpen rai mâi bpen rai núh …
Never mind, never mind, let it go, right?!
ไม่เป็นไรๆ เนอะ…
mâi bpen rai mâi bpen rai núh …
Never mind, never mind, let it go, right?!
ไม่เป็นไรๆ เนอะ…
mâi bpen rai mâi bpen rai núh …
Never mind, never mind let it go, right?!

[Guitar Solo, by แหลม มอริสัน Lem Morrison, presumably]

อัสนี) ไม่เป็นไร ให้เขาไป
Asanee: mâi bpen rai hâi kăo bpai
Asanee: Never mind, let them go
แอ๊ด) มัวเสียใจ เสียเวลา
Add: mua sĭa jai sĭa way-laa
Add: To be wrapped up in feeling sorry [for yourself] is a waste of time
อัสนี) ก็เกิดมาแล้ว อย่าโศกา
Asanee: gôr gèrt maa láew yàa-sŏh-gaa
Asanee: And it’s already happened, don’t be wailing about it.
แอ๊ด) ปัญหามา ปัญญามี นะ
Add: bpan-hăa-maa bpan-yaa-mee ná
Add: A problem comes, you have some knowledge [you’ve learned something], right?

ไม่เป็นไรให้ลืมไป
mâi bpen rai hâi leum bpai
Never mind. Forget and let it go
ชนะใครใช่ตัวเอง
chá-ná krai châi dtua ayng
Try to beat whoever [in the contest], not yourself
ลืมไม่จำทำข่มเหง
leum mâi jam tam kòm-hăyng
Forget. Don’t story away a memory so it can bully you
แล้วบรรเลงเพลงดีงาม
láew ban-layng playng dee ngaam
And make music, [singing] good and beautiful songs

[Chorus sings, very quietly:]
ปัญหามาปัญญามี
bpan-hăa maa bpan-yaa mee
Problems come, you have knowledge
ปัญหามาปัญญามี
bpan-hăa maa bpan-yaa mee
Problems come, you have knowledge
ปัญหามาปัญญามี
bpan-hăa maa bpan-yaa mee
Problems come, you have knowledge
ปัญหามาปัญญามี
bpan-hăa maa bpan-yaa mee
Problems come, you have knowledge

by หงา คาราวาน Nga Caravan

Note: During the 1970s, many young Thai pro-democracy activists fled to the jungle to join the Thai Communist Party, especially after the Thammasat University student massacre in 1976. On April 23, 1980, then-Prime Minister Prem Tinsulanonda (who has recently passed away) signed Order 66/2523, or order 66/23, leading to an amnesty for members of the Thai Communist who wanted to surrender and come home. This is a beautiful song that expresses relief at being able to return home and reintegrate into Thai society after the amnesty.

โอ้ยอดรัก* ฉันกลับมา
Oh my love, I return
จากขอบฟ้าที่ไกลแสนไกล
From the horizon so far away
จากโคนรุ้งที่เนินไศล
From the base of a rainbow at a mound of rock
จากใบไม้หลากสีสัน
From leaves flooded with color
ฉันเหนื่อย ฉันเพลีย ฉันหวัง
I’m tired. I’m weary. I hope.

ฝากชีวิตให้เธอเก็บไว้
I entrust my life for you to keep
ฝากดวงใจให้นอนแนบรัง
I leave my heart to sleep within the nest
ฝากดวงตาและความมุ่งหวัง
I entrust my eyes and aspirations
อย่าชิงชังฉันเลยยอดรัก
Don’t hate me at all my love

*นานมาแล้ว เราจากกัน
I’m been away for so long
โอ้คืนวันนั้นแสนหน่วงหนัก
Oh those days were so dragging**
ดั่งทุ่งแล้งที่ไร้เพิงพัก
Like a dry field without a shack to rest
ดั่งภูสูง ที่สูงสุดสอย
Like the highest mountain

โอ้ยอดรักฉันกลับมา
Oh my love I return
ดั่งชีวา ที่เคยล่องลอย
Like an existence that previously drifted
มาบัดนี้ที่เราเฝ้าคอย
Coming to the moment we’ve awaited
เจ้านกน้อยโผคืนสู่รัง
The little bird rushes up and back into the nest
ฉันเหนื่อย ฉันเพลีย ฉันหวัง
I’m tired. I’m weary. I hope.

*This term of endearment “ยอดรัก” translates “Top Love.”
**”หน่วง” means to be weighted down such that whatever is sinking or dragged down, whether literally or figuratively.

Lyrics and tune by อี๊ด โอภากุล Eed Opakul
Recovered on Eed Opakul’s alblum How: Bpen Kon Bpen Kwai (2015), which is HIGHLY RECOMMENDED. Read the rave review HERE. Support the artist! BUY THE CD HERE

กำเนิดจากผูภากลางป่าเขา
Originating from cliffs in the middle of the mountains
กลั่นเอาความเป็นไทยทุกท่วงทา
Distilling the essence of Thai being every time
ผ่านวันผ่านวันคืน ณ กาลเวลา
As days and nights pass, over a long period of time
มาเป็นสายธารา….อุดม
It comes to be an abundant stream

หล่อเลี้ยงผู้คนสัตว์พืชพรรณ
Providing nourishment for people, animals, trees and plants
ชาติไทยยืนยันประสานเกลียวกลม
The Thai nation affirms connection with the cycle
ชีวิตเอื้อชีวิตอภิรมณ์
Life gives life
เหมือนมารดาป้อนนม…ทารก
Like the mother feeding milk to the baby

* และแล้วเวลา ผ่านกาลเวลา
Then time passes
แล้วใครใยมาทำสกปรก
And someone comes along and does something dirty
เอาดาบจ้วงแทง อกแม่สะท้านสะทก
[They] take a sword and stab it into the chest of the mother, who trembles and shivers
เลือดทะลักจากอก แม่ขาดใจ
The blood gushes out of her chest. Mother stops breathing

คนทั้งนั้น คนไทยด้วยกันทั้งนั้น
All the people, all the Thai people together
ทำลายล้างแม่น้ำแถบทุกๆสาย
Destroying the rivers, the basins of every single river
ปล้นภูเขาทะเลและป่าไม้
Pillaging the mountains, oceans, and forests
แล้วจะร้องทำไม ร้องเพลงชาติไทยให้ใครเขาฟัง
And why would you cry? Sing the Thai National Song for people to hear.

[Musical interlude]

แผ่นดินแม่น้ำแห้งเหือดเข็น
The land and rivers are dry and parched
ผู้ที่เดือดร้อนเป็นลูกหลานไทย
The people who are distressed are our descendants
วันนี้วันนี้มันยังไม่สาย
Today, today, it’s still not too late
ช่วยกันหน่อยได้ไหม…คนไทย *
Can you please help each other, Thai people?

* และแล้วเวลา ผ่านกาลเวลา
Then time passes
แล้วใครใยมาทำสกปรก
And someone comes along and does something dirty
เอาดาบจ้วงแทง อกแม่สะท้านสะทก
[They] take a sword and stab it into the chest of the mother, who trembles and shivers
เลือดทะลักจากอก แม่ขาดใจ
The blood gushes out of her chest. Mother stops breathing

คนทั้งนั้น คนไทยด้วยกันทั้งนั้น
All the people, all the Thai people together
ทำลายล้างแม่น้ำแถบทุกๆสาย
Destroying the rivers, every single river
ปล้นภูเขาทะเลและป่าไม้
Pillaging the mountains, oceans, and forests
แล้วจะร้องทำไม ร้องเพลงชาติไทยให้ใครเขาฟัง
And why would you cry? Sing the Thai National Song for whoever to hear.

คนทั้งนั้น คนไทยด้วยกันทั้งนั้น
All the people, all the Thai people together
มาช่วยกันพิทักษ์ รักแผ่นดินไทย
Come help each other protect and love the land of Thais
ไม่รู้ยินสิ้นชาติ ขาดเยื่อใย
We don’t know the feeling of losing the country and breaking attachments
แล้วจะร้องทำไม ร้องเพลงชาติไทยให้ใครเขาฟัง
And why would you cry? Sing the Thai National Anthem for whoever to hear
แล้วจะร้องทำไม ร้องเพลงชาติไทยให้ชาติใดเขาฟัง!
And why would you cry? Sing the Thai National Anthem so the country can hear!

And two older versions. This one sounds like Add singing:

And this old version sounds like Eed singing:

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบาว Add Carabao (presumably as it is on his first solo album)
Album: กัมพูชา Gampucha (Cambodia) (1984)

Note: Another translator friends tells me the song is about farmers who were exploited and oppressed by landlords, middlemen, shark loaners etc. The song asks the farmers to do something (not specified) and build a better future.

ฝ่าลมฝน ทนลำบาก
fàa lom fŏn ton lam-bàak
Braving wind and rain, enduring difficulty
น้ำไหลหลาก ผืนนาล่ม
nám lăi làak pĕun naa lôm
[Flood] water rushes in, [rice] fields collapse
ยากเหลือแสน ล้านคนสิ้น
yâak lĕua săen láan kon sîn
It’s so extremely difficult. Millions are bankrupt
สิบคนสูบ เลือดจนซีด
sìp kon sòop lêuat jon sêet
Ten people suck the blood dry
เหลือซากเดน
lĕua sâak dayn
There are only corpses remaining
[2X]

เพื่อนเอย เพื่อนจะอยู่ ยังงี้หรือ
pêuan oie pêuan jà yòo yang ngée rĕu
Oh friends, friends. So we’ll live like this?
เพื่อนมีมือ มีตีน และมีวิญญาณ
pêuan mee meu mee dteen láe mee win-yaan
Friends have hands, have feet, have [fighting] spirits
มาสร้างสรรค์ แผ่นดินนั้น
maa sâang săn pàen din nán
Come create that land
จะอิ่มสมบูรณ์
jà ìm sŏm-boon
We will be completely full [no longer hungry]!
เพื่อนไม่สาบสูญ ขื่อใครจะไปข่มคอ
pêuan mâi sàap sŏon kèu krai jà bpai kòm kor
Friends won’t disappear [dying from starvation?] No one will chain our necks.

ฝ่าลมฝน ทนลำบาก
fàa lom fŏn ton lam-bàak
Braving wind and rain, enduring difficulty
น้ำไหลหลาก ผืนนาล่ม
nám lăi làak pĕun naa lôm
Flood water rushes in, [rice] fields collapse
ยากเหลือแสน ล้านคนสิ้น
yâak lĕua săen láan kon sîn
It’s so extremely difficult. Millions go bankrupt
สิบคนสูบ เลือดจนซีด
sìp kon sòop lêuat jon sêet
Ten people suck the blood dry.
เหลือซากเดน
lĕua sâak dayn
There are only corpses remaining

เกลือเอย เกลือยังอยู่ ชิมรู้รสเค็ม
gleua oie gleua yang yòo chim róo rót kem
Oh salt, salt retains it’s saltiness
เหงื่อเราเค็ม กว่าเกลือ เค็มเหลือกำลัง
ngèua rao kem gwàa gleua kem lĕua gam-lang
My sweat is so salty, saltier than salt. [We must retain our strength as salt does]*
อย่าหยุดยั้ง อย่ายืนอยู่ อย่างผู้สิ้นหวัง
yàa yùt yáng yàa yeun yòo yàang pôo sîn wăng
Don’t just stop. Don’t just stand there like a hopeless person
เพื่อนมีพลัง ความหวังเพื่อนมีมากมาย
pêuan mee pá-lang kwaam wăng pêuan mee mâak maai
Friends have strength. The hope of friends abounds

ฝ่าลมฝน ทนลำบาก
fàa lom fŏn ton lam-bàak
Braving wind and rain, enduring difficulty
น้ำไหลหลาก ผืนนาล่ม
nám lăi làak pĕun naa lôm
[Flood] water rushes in, [rice] fields collapse
ยากเหลือแสน ล้านคนสิ้น
yâak lĕua săen láan kon sîn
It’s so extremely difficult. Millions are bankrupt
สิบคนสูบ เลือดจนซีด
sìp kon sòop lêuat jon sêet
Ten people suck the blood dry
เหลือซากเดน
lĕua sâak dayn
There are only corpses remaining

เพื่อนเอย เพื่อนจะอยู่ ยังงี้หรือ
pêuan oie pêuan jà yòo yang ngée rĕu
Oh friends, friends. So we’ll live like this?
เพื่อนมีมือ มีตีน และมีวิญญาณ
pêuan mee meu mee dteen láe mee win-yaan
Friends have hands, have feet, have [fighting] spirits
มาสร้างสรรค์ แผ่นดินนั้น
maa sâang săn pàen din nán
Come create that land
จะอิ่มสมบูรณ์
jà ìm sŏm-boon
We will be completely full [no longer hungry]!
เพื่อนไม่สาบสูญ ขื่อใครจะไปข่มคอ
pêuan mâi sàap sŏon kèu krai jà bpai kòm kor
Friends won’t disappear [dying from starvation?] No one will chain our necks.
[Last line 4 Times]

*He is probably talking about saltiness because of a proverb “รักษาความดี ดุจดังเกลือรักษาความเค็ม,” (“Maintain goodness as salt maintains its saltiness”).

Words and lyrics by แอ๊ด คาราบาว Add Carabao
From the Album โน พลอมแพลม (No Problem) (1990)

Note: This is a song about Seub Nakhasathien, a Thai forest conservator who became despondent and committed suicide on September 1, 1990, sometime after writing and submitting a report to UNESCO make the wildlife sancutuary he worked in a World Heritage Site. His proposal was approved after his death and his example inspired many Thai youth to become forest rangers. Read the whole story HERE at Wikipedia. The title was very hard to translate because there is a pun. สืบทอด” (sueb-tot) means to inherit, succession, or to carry on with. But “สืบ” is also the first name of Seub Nakhasathien. So there is a pun. “ทอด” or “tot” on it’s own means to extend. “เจตนา” is “intention” or “aim.” So I combined the two possible readings of the title to get “Carrying Out Sueb’s Intentions.” There is also a sequel, a “Carrying Out Sueb’s Intentions 2” titled “Corridor.”

ดวงตาของเจ้าลุกโชน เสียงตะโกนของเจ้าก้องไพร
duang dtaa kŏng jâo lúk-chohn sĭang dtà-gohn kŏng jâo gông prai
Your eyes blaze, your voice shouts, echoing through the forest
บัดนี้เจ้านอนทอดกาย จากป่าไปด้วยดวงใจกังวล
bàt-née jâo non tôt gaai jàak bpàa bpai dûay duang jai gang-won
Right now you lay, your body stretched out. From the forest you left with an anxious heart
วาจาของเจ้าจริงจัง มีพลังเหมือนดังมีมนต์
waa-jaa kŏng jâo jing jang mee pá-lang mĕuan dang mee mon
Your speech was sincere, having the power of a magic spell
นักสู้ของประชาชน จะมีกี่คนทำได้ดั่งเจ้า
nák sôo kŏng bprà-chaa chon jà mee gèe kon tam dâai dàng jâo
Fighting for the people. How many people will there be who can do like you?

สืบ นาคะเสถียร เป็นบทเรียนของกรมป่าไม้
sèup naa ká sà-tĭan bpen bòt rian kŏng grom bpàa máai
Suep Nakhasathien is a lesson of the Forestry Department
หัวหน้ารักษาพงไพร จังหวัดอุทัย ณ ห้วยขาแข้ง
hŭa nâa rák-săa pong prai jang-wàt u-tai ná hûay kăa kâeng
A leader maintaining the forest in Uthai Province at Huai Kha Khaeng [Wildlife Sanctuary]

สองมือเจ้าเคยฟันฝ่า อีกสองขาเจ้าย่างย่ำไป
sŏng meu jâo koie fan fàa · èek sŏng kăa jâo yâang yâm bpai
Your two hands once struggled and your two legs tramped along
ลัดเลาะสุมทุมพุ่มไม้ ตระเวนไพรให้ความคุ้มครอง
lát lór sŭm-tum pûm máai dtrà-wayn prai hâi kwaam kúm krong
Traversing the bushes and woods. Roaming the forest to protect it.
ดูแลสารทุกข์สารสัตว์ ในป่ารกชัฎหลังห้วยลำคลอง
doo lae săa-ra-túk săa-ra-sàt nai bpàa rók chát lăng hûay lam klong
Looking after them, the essence of suffering, the essence of creatures in the vivid cluttered jungle beyond Huai Kha Khaeng
ขาแข้งเหมือนดังขาน่อง สองขาเจ้าย่ำนำความร่มเย็น
kăa kâeng mĕuan dang kăa nông sŏng kăa jâo yâm nam kwaam rôm yen
Strong legs as if [just] calves, your two legs tread bringing cool shade [that is, protection]

สืบ นาคะเสถียร เป็นบทเรียนข้าราชการไทย
sèup naa ká sà-tĭan bpen bòt rian kâa râat-chá-gaan tai
Suep Nakhasathien is a lesson [of/for?] Thai government officials
ถือประโยชน์ของชาติเป็นใหญ่ ถึงตัวจะตายไม่เสียดายชีวา
tĕu bprà-yòht kŏng châat bpen yài tĕung dtua jà dtaai mâi sĭa daai chee-waa
Considering benefits to the nation to be most important [such that] even if one dies, one [won’t] regret their life

สืบ นาคะเสถียร เป็นบทเรียนของกรมป่าไม้
sèup naa ká sà-tĭan bpen bòt rian kŏng grom bpàa máai
Suep Nakhasathien is a lesson of the Forestry Department
หัวหน้ารักษาพงไพร จังหวัดอุทัย ณ ห้วยขาแข้ง
hŭa nâa rák-săa pong prai jang-wàt u-tai ná hûay kăa kâeng
A leader maintaining the forest in Uthai Province at Huai Kha Khaeng

เช้าวันที่หนึ่งกันยา ในราวป่าเสียงปืนกึกก้อง
cháo wan têe nèung gan-yaa nai raao bpàa sĭang bpeun gèuk gông
On the morning of September 1st, in a strip of forest, the sound of a gun resounds
หยาดนี้เพื่อนน้ำตานอง จากข่าวร้ายกลางป่าอุทัย
yàat née pêuan nám dtaa nong jàak kàao ráai glaang bpàa u-tai
These drops are the deluge of friends’ tears from the terrible news within Uthai Forest
วิญญาณเจ้าจงรับรู้ คนที่ยังอยู่ ยังยืนหยัดต่อไป
win-yaan jâo jong ráp róo kon têe yang yòo yang yeun yàt dtòr bpai
Your spirit must know that the people still alive will steadfastly carry on
เพื่อนเอ๋ยหลับให้สบาย เจ้าจากโลกไปมิให้สูญเปล่า
pêuan ŏie làp hâi sà-baai jâo jàak lôhk bpai mí hâi sŏon bplào
Oh my friend, sleep comfortably [rest in peace], you’ve left this world, but it won’t be for nothing

สืบเอ๋ย เจ้าจากไป ไม่สูญเปล่า
sèup ŏie jâo jàak bpai mâi sŏon bplào
Oh Suep, you’ve left, but it wasn’t all in vain
สืบเอ๋ย เจ้าจากไป ไม่สูญเปล่า
sèup ŏie jâo jàak bpai mâi sŏon bplào
Oh Suep, you’ve left, but [your sacrifice] won’t be wasted
สืบเอ๋ย เจ้าจากไป ไม่สูญเปล่า
sèup ŏie jâo jàak bpai mâi sŏon bplào
Oh Suep, you’ve left, but it wasn’t all in vain
สืบเอ๋ย เจ้าจากไป ไม่สูญเปล่า
sèup ŏie jâo jàak bpai mâi sŏon bplào
Oh Suep, you’ve left, but [your sacrifice] won’t be wasted

By แอ๊ด คาราบาว Add Carabao
Posted to YouTube on August 9, 2019 The official English-language title is “Cannabis Commission.”

Note: This song is very much like the song “Ameri-goy” (a made-up word involving “America”). Both songs attack America for something it most likely did (I didn’t check Add Carabao’s allegations, but they ring true), and he does it using the metaphor of a Thai boxing championship (see the video with this song and check the lyrics of the song “Ameri-goy“). He’s fighting an important issue with a compelling new song! He’s BACK!!

*กัญชง กัญชา อเมริกาทำสงครามเย็น
Ganja. America makes cold war
(อะ) กัญชง กัญชา อเมริกา(ละ) กดดันยูเอ็น
Ganja. Pressuring the UN
ให้บังคับโลกที่สามอย่างไทย ลาว เขมร
To force the third world, as with Thailand, Laos, and Cambodia
ออกกฎหมายกัญชง กัญชาเป็นยาเสพติด
to pass laws [treating] ganja as an addictive drug

คุณคิดว่าใครล้าหลัง ฝรั่งใช้กันลึ่มๆ
Who do you think is backward? Westerners use it widely.
เราก็เป็นไอ้ทึ่ม ไทยแลนด์ทะเลาะกันเอง
And so we are foolish. Thailand is divided [with some supporting legalization and some not]
นักเลงกัญชาต้องลงใต้ดิน ราชการกังฉินเสพสุขสบาย
The potheads* must go underground. The corrupt government partakes, happy and content.

สาธารณสุข อย. และ ปปส
Public Health, the Food and Drug Administration, and Narcotics Control Board
คิดบ้างไหมหนอ ว่าปกป้องผลประโยชน์ใคร
Have you ever wondered whose benefits they are protecting?
อเมริกาห้ามเรา แต่เขากลับใช้
America forbids us, but they turn around and use
ทั้งปลูกทั้งขาย เบ่งบานเป็นธุรกิจ
Both cultivating and selling, [cannabis] blooming is [big] business
คนไทยกับกัญชา ผูกพันมาตั้งปีมะโว้
Thais and ganja have been closely tied since forever
กฎหมายดันมาโผล่ ว่ากัญชาเป็นยาเสพติด
Then the law comes along and classifies ganja is an addictive drug
ใครปลูกใครใช้ ต้มไก่ก็ยังมีความผิด
Those who grow it and add it to chicken soup are still guilty!
มันคือการรอนริด สิทธิ์เสรีภาพประชาชน
It’s an infringement on the rights and liberties of the people!
ใครละกินคอมมิช คอมมิชชั่น กัญชากัญชง
So who takes commissions [to grow ganja] and kickbacks from the Cannabis Commission?

กัญชง กัญชา อเมริกาทำสงครามเย็น
Ganja. America makes cold war
(อะ) กัญชง กัญชา อเมริกา(ละ) กดดันยูเอ็น
Ganja. Pressuring the UN
ให้บังคับโลกที่สามอย่างไทย ลาว เขมร
To force the third world, as with Thailand, Laos, and Cambodia
ออกกฎหมายกัญชง กัญชาเป็นยาเสพติด
To come out with law that ganja is an addictive drug

คุณคิดว่าใครล้าหลัง ฝรั่งใช้กันลึ่มๆ
Who do you think is backwards? Westerners use it widely.
เราก็เป็นไอ้ทึ่ม ไทยแลนด์ทะเลาะกันเอง
And so we are foolish. Thailand is divided [with some supporting legalization and some not]
นักเลงกัญชาต้องลงใต้ดิน ราชการกังฉินเสพสุขสบาย
The potheads must go underground. The corrupt government partakes, happy and content.

กัญชาเป็นยา เป็นสมุนไพรพื้นบ้าน
Ganja is a medicine, a local herb
มีมานมนาน ตั้งแต่ยุคสมเด็จพระนารายณ์
That’s been around for so very long, since the Age of Narai [1631-1688]
แต่อเมริกากลัวยาเขาจะขายไม่ได้ จึงกีดกันคนไทย
But America is afraid they won’t be able to sell it [because Thailand will underprice them], and so they obstruct the Thai people
ปลูกใช้ถือว่ามีความผิด
[They] hold that planting and using [it] is wrong
ขอสิทธิ์คนไทยเข้าถึงกัญชาบ้างหนอ
May Thais please have their rights to access marijuana?
ขอแก้กฎหมาย ปลดล็อคออกจากยาเสพติด
Can we please fix the law, unlocking [ganja] from [the category of] addictive drugs?
แล้วก็ช่วยกันคุม ไม่ให้ใช้กันผิดๆ
And together we’ll help oversee use of marijuana, so that it isn’t abused
ดีกว่าคอยรอนริด สิทธิ์เสรีภาพประชาชน
That’s better than to keep infringing on the rights and liberties of people.
ดีกว่ากินคอมมิช คอมมิชชั่น กัญชากัญชง
It’s better than taking a commission or kickback from the Cannabis Commission

กัญชง กัญชา อเมริกาทำสงครามเย็น
Ganja. America makes cold war
(อะ) กัญชง กัญชา อเมริกา(ละ) กดดันยูเอ็น
Gganja. Pressuring the UN
ให้บังคับโลกที่สามอย่างไทย ลาว เขมร
To force the third world, as with Thailand, Laos, and Cambodia
ออกกฎหมายกัญชง กัญชาเป็นยาเสพติด
to pass laws [treating] ganja as an addictive drug

คุณคิดว่าใครล้าหลัง ฝรั่งใช้กันลึ่มๆ
Who do you think is backwards? Westerners use it widely.
เราก็เป็นไอ้ทึ่ม ไทยแลนด์ทะเลาะกันเอง
And so we are foolish. Thailand is divided [with some supporting legalization and some not]
นักเลงกัญชาต้องลงใต้ดิน ราชการกังฉินเสพสุขสบาย
The potheads must go underground. The corrupt government partakes, happy and content.
นักเลงกัญชาต้องลงใต้ดิน
The potheads must go underground
ราชการกังฉินให้มันท้องแตกตาย
The crooked government. They should be gutted to death.**

*I translated “นักเลงกัญชา” as potheads. “นักเลง” means “hooligan” or “ruffian” very old-fashioned words “กัญชา” is of course “ganja.” So I translated “ganja holligan” as “pothead” and I don’t think it is meant too negatively, as many Carabao band members openly admit to smoking ganja. And one translator suggested just “users.” Many users go underground.
** Based on the written lyrics, it looks like “The crooked government wants the potheads to be gutted to death.” But based on a pause in the line as sung, I am hearing: “The crooked government. They should be gutted to death.”

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบาว Add Carabao; ลือชัย งามสม Luechai Ngaamsom aka ดุก คาราบาว Duk Carabao; ขจรศักดิ์ หุตะวัฒนะ Kajonsak Hudtawattana aka หมี คาราบาว Mee Carabao
Album: รุ่นคนสร้างชาติ Run Kon Saang Chaat (Nation Builders)(1994)
This album is HIGHLY RECOMMENDED. Buy it at eThaiCD.com where you can shop in English.

Note: David Rubin saw my first rough translation on my Facebook and suggested many great improvements, most of which I accepted. So it this translation has been crowd-sourced. He has has posted his translation of this song at a song translation site.

บอกกับคนข้างๆ ช่วยบอกดังๆ ว่ารักยังมี
bòk gàp kon kâang kâang chûay bòk dang dang wâa rák yang mee
Tell the person beside you, please tell them loudly, that love still exists
ที่หาย ไปจากเมืองนี้ ยังสบายดี ไม่หนีไปไหน
têe hăai bpai jàak meuang née yang sà-baai dee mâi nĕe bpai năi
What dissappeared from this this city is still fine; it hasn’t fled anywhere
เมือง ที่ คน แดกด่วน เร่งรีบเร็วไว
meuang têe kon dàek dùan râyng rêep reo wai
A city where people urgently push and crowd and rush around
เมืองที่รถ ติดแหง็กแย่งกันหายใจ
meuang têe rót dtìt ngèak yâeng gan hăai jai
The city where there the cars are stuck in traffic and [drivers] compete for breathable air
ธรรมชาติ ต้องโดนทำลาย
tam-má-châat dtông dohn tam laai
Nature had to be destroyed
แลกความเมามาย กิเลสตัณหา
lâek kwaam mao maai gì-làyt dtan-hăa
Exchanged for drunkenness, lust, and passion
กิเลสตัณหา. .
gì-làyt dtan-hăa
Lust and passion

บอกกับคนข้างๆ ช่วยบอกดังๆ ว่ารักเรียกหา
bòk gàp kon kâang kâang chûay bòk dang dang wâa rák rîak hăa
Tell the person beside you, please tell them loudly, that love is calling for you
แต่ยาม นี้คนทั้งหล้า กำลังตื่นตา ความศิวิไลซ์
dtàe yaam née kon táng lâa gam-lang dtèun dtaa kwaam sì-wí-lai
But in this period, people right now are dazzled by civilization [by the big, bright city]*
เดิน เหมือน คน ตาบอด ลูกกะตาใส
dern mĕuan kon dtaa bòt lôok gà dtaa săi
Walking like blind people, their eyes unseeing
คลำหาทาง อยู่รอด อย่างไร้น้ำใจ
klam hăa taang yòo rôt yàang rái nám jai
Groping for a way to survive, devoid of kindness
โรงเรียน หรือมหาลัย มี่ที่แห่งไหน สอนคนเป็นคน
rohng rian rĕu má-hăa-lai mêe têe hàeng năi sŏn kon bpen kon
Where are there any schools or universities that teach people to be human?
สอนคนเป็นคน.
sŏn kon bpen kon
Teach people to be human?

แต่ความรักยิ่งใหญ่ นั้นยังไม่เกิด ประคองกันเถิดถ้าพอไปไหว
dtàe kwaam rák yîng yài nán yang mâi gèrt bprà-kong gan tèrt tâa por bpai wăi
But great love hasn’t yet arisen. Support each other if you are able.
จวบแผ่นฟ้าถล่ม
jùap pàen fáa tà-lòm
Until the sky collapses
ผืนดินทลาย
pĕun din tá-laai
The land crumbles
แม้โลกวอดวาย ไฟบรรลัยกัลป์
máe lôhk wôt-waai fai ban-lai-gan
Even if the world is razed to the ground and destroyed by fire for all time
ที่ ในความฝัน รักนั้นเคยมาถึง
têe nai kwaam făn rák nán koie maa tĕung
There in a dream, at one time love had arrived
บนโลกครั้งหนึ่งสวยด้วยสีสัน
bon lôhk kráng nèung sŭay dûay sĕe săn
On the earth, once upon a time, it’s beautiful with color,
ธรรมชาติ สัตว์ป่า ไม้นานาพันธุ์
tam-má-châat sàt bpàa máai naa-naa pan
nature, many species of wild animals and plants,
ผู้คนรักกัน เยี่ยง ฉันท์ พี่น้อง
pôo kon rák gan yîang chăn pêe nóng
People love each other like a verse of poetry, brothers and sisters!

[Instrumental

แต่ความรักยิ่งใหญ่ นั้นยังไม่เกิด ประคองกันเถิดถ้าพอไปไหว
dtàe kwaam rák yîng yài nán yang mâi gèrt bprà-kong gan tèrt tâa por bpai wăi
But great love, that still hasn’t come about. Support each other if you are able
จวบแผ่นฟ้าถล่ม
jùap pàen fáa tà-lòm
Until the sky collapses
ผืนดินทลาย
pĕun din tá-laai
The land crumbles
แม้โลกวอดวาย ไฟบรรลัยกัลป์
máe lôhk wôt-waai fai ban-lai-gan
Even if the world is razed to the ground, destroyed by fire for all time
ที่ ในความฝัน รักนั้นเคยมาถึง
têe nai kwaam făn rák nán koie maa tĕung
There in a dream, at one time, love had arrived
บนโลกครั้งหนึ่งสวยด้วยสีสัน
bon lôhk kráng nèung sŭay dûay sĕe săn
Once upon a time, on the Earth, it’s beautiful with color
ธรรมชาติ สัตว์ป่า ไม้นานาพันธุ์
tam-má-châat sàt bpàa máai naa-naa pan
nature, many species of wild animals and plants
ผู้คนรักกัน เยี่ยง ฉันท์ พี่น้อง
pôo kon rák gan yîang chăn pêe nóng
People love each other like a verse of poetry, brothers and sisters!

บอก กับคนข้างๆ ช่วยบอกดังๆ ว่ารักร่ำร้อง
bòk gàp kon kâang kâang chûay bòk dang dang wâa rák râm róng
Tell the person beside you, please tell them loudly, that love is begging you
ความรัก จากคนทั้งสอง มีท่วงทำนอง สวยสดงดงาม
kwaam rák jàak kon táng sŏng mee tûang-tam-nong sŭay sòt ngót ngaam
The love from two people, has a harmony that is beautiful, wonderful
หนุ่ม สาว คือ พลัง ผู้เป็นความหวัง
nùm săao keu pá-lang pôo bpen kwaam wăng
Young people are [our] strength; they are [our] hope
สองมือคือที่ตั้ง ใช่มือที่สาม
sŏng meu keu têe dtâng châi meu têe săam
[One’s] two hands are where [it starts], not [with] some third party
รัก ให้ฉันมาตาม ฉันมาในนาม
rák hâi chăn maa dtaam chăn maa nai naam
Love wants me to follow it. I come in the name
แห่งความรัก
hàeng kwaam rák
of love!
รัก ให้ฉันมาตาม ฉันมาในนาม แห่งความรัก
rák hâi chăn maa dtaam chăn maa nai naam hàeng kwaam rák
Love wants me to follow it. I come in the name of love!
รัก ให้ฉันมาตาม ฉันมาในนาม…..แห่ง ความ รัก
rák hâi chăn maa dtaam chăn maa nai naam ….. hàeng kwaam rák
Love has me come along. I come . . . . in the name of love!

*The word “kwam-civilized” is a borrowed English word for “civilization” but in Thai, it has the connotation of “bright lights, big city” and doesn’t mean exactly the same as “civilization” in English. In the famous song “Telay Jai,” has the line “Amidst the lights of civilization it’s not difficult to lose your way.”

By แอ๊ด คาราบาว Add Carabao, posted on Facebook and YouTube, May 13, 2019.

This song apologizes for the song “Ganja” from 1982. It’s not a top Carabao song, but it is getting a lot of attention, so I finally posted the translation in my list, where I publish great and/or interesting Carabao songs. For more details on Carabao and ganja, you will have to come “Backstage” (at this site).

มหัศจรรย์กัญชา เกิดมาเพิ่งรู้ความจริง
Miraculous ganja. It happens that [I/we] just recently know the truth
เมื่อก่อนรู้เพียงเป็นสิ่ง เสพติดและผิดกฎหมาย
Before [I/we] know only that is something addictive and illegal
ใครมีไว้ในครอบครอง เป็นต้องถูกจับทุกราย
Anyone who has it in their possession should be arrested
แต่บัดนี้โลกเปลี่ยนไป เราใช้กัญชารักษาโรคที่ร้ายแรง
But now the world changes. We use ganja to treat serious illnesses

มหัศจรรย์กัญชา ถึงเวลาต้องปฏิวัติ
Miraculous ganja! It’s time for a revolution
เพราะพืชนี้คือโอกาส ช่วยชนในชาติกู้ชีวิตแต่ไม่แพง
Because this plant is an opportunity to help people in the country to save lives, and it’s not expensive.
แถมยังได้ผลชะงัด มะเร็งที่หนักขั้นคีโมฉายแสง
And its very effective for cancer at the stage treated with chemo and radiation
ผู้ป่วยอ่อนล้าโรยแรง หันพึ่งกัญชายืดชีวาดังหายขาด
The patient who is weak and losing strength, turns around and rely on ganja to extend their life as if they’ve completely recovered

* มาปฎิวัติกัญชา เข้าใจใหม่หนานะประชาชนทั้งชาติ
Coming to a ganja revolution! A new understanding for all the people of the country
ผมเองก็เคยผิดพลาด ร้องเพลง “นอนตายใต้ต้นกัญชา”
I myself made a mistake singing, “Lying down and dying of ganja”
แต่วันนี้ตาสว่างแล้ว พี่เอยน้องแก้ว ผมกราบขอขมา
But I’ve been enlightened now. Brothers and sisters. I beg your forgiveness.
มหัศจรรย์กัญชา ชีวิตนี้หนายังมีกัญชา เป็นยาวิเศษ
Miraculous ganga. In this tough life, we still have excellent ganja

มหัศจรรย์กัญชา โลกใบนี้หนาเรามีกัญชา เป็นยาวิเศษ
Miraculous ganga. In this tough life, we still have excellent ganja

From an album by แอ๊ด and อี๊ด โอภากุล (Add and Eed Opakul) [real names ยืนยง and ยิ่งยง โอภากุล Yeunyong and Yingyong Opakul]
Album: พฤษภา Preutsapa (1992)
Support the artists! Buy Pruetsaspa HERE at eThaiCD, where you can shop in English.

Note: The title “ใจอยู่ที่กระบี่” is a Chinese proverb: “[One’s] heart is in [one’s] sword,” meaning for the real warrior his heart and sword are as one. This song comes from an album by Add and Eed Opakul. Eed Opakul is of course Add’s twin brother. It sounds like Aed singing it, so one presumes he wrote it. However I can’t be sure, especially as the lyrics are more typical of an Eed Opakul song. Check out the( the Eed Opakul section of this website).

In the video below the song is at minute 39:25:

ถ้อยคำที่เธอพูดมา มิอาจนำพา
tôi kam têe ter pôot maa mí àat nam paa
The words that you say to me, I’m not going to pay attention to,
นำมายึดถือ เชื่อถือได้อีกต่อไป
nam maa yéut tĕu chêua tĕu dâai èek dtòr bpai
hold onto, or depend on anymore.
หารดูคงหมดหัวใจ ไม่เหลืออะไร
hăan doo kong mòt hŭa jai mâi lĕua a-rai
Assessing the situation, in the whole heart, there’s nothing left
เป็นจริงได้สักคำเดียว
bpen jing dâai sàk kam dieow
that’s true, not even one word.

* ถ้อยคำ ที่เธอมักเอ่ย
tôi kam têe ter mák òie
The words that you like to say
มันอาจจะเคย คุ้นเคยได้ยิน
man àat jà koie kún koie dâai yin
It may be I used to feel familiar hearing
ได้ฟังกันทั้งกะปี
dâai fang gan táng gà-bpee
them everywhere
แม้คำจะฟังเข้าที
máe kam jà fang kâo tee
[But] even if your words sound appropriate
แต่ใจเธอมี
dtàe jai ter mee
Your heart still has a
กระบี่ซ่อนไว้ข้างใน
grà-bèe sôn wái kâang nai
a sword hidden in it

เก็บไว้ที่ตรงนั้นแหละดี
gèp wái têe dtrong nán làe dee
You keep nicely stored right there
วางไว้ที่ตรงนั้น
waang wái têe dtrong nán
Placed right there
ในดวงใจของฉัน
nai duang jai kŏng chăn
In my heart,
ไม่เหลือเนื้อที่เชื่อคุณ
mâi lĕua néua têe chêua kun
there is no part left that believes you
คำที่คุณเอื้อนเอ่ยออกมา
kam têe kun êuan òie òk maa
The words that you come out with
มันก็แค่ วาจา บิดเบือน . . .
man gôr kâe waa-jaa bìt beuan . . .
It’s just distorted speech . . .

เหมือนโบราณย้ำเตือน
mĕuan boh-raan yám dteuan
It’s like the ancient warning:
ปากปราศัย ใจเชือดคอ
bpàak bpraa-săi jai chêuat kor
The mouth greets [you]; the heart slashes for the throat

ใครพูดจา มิอาจนำพา
krai pôot-jaa mí àat nam paa
Whoever says something, I probably won’t be able to pay attention,
นำมายึดถือ เชื่อถือได้อีกต่อไป
nam maa yéut tĕu chêua tĕu dâai èek dtòr bpai
hold onto, or trust it anymore
หารดูคงหมดหัวใจ ไม่เหลืออะไร
hăan doo kong mòt hŭa jai mâi lĕua a-rai
Assessing it, in the whole heart, there’s probably nothing left
เป็นจริงได้สักคำเดียว
bpen jing dâai sàk kam dieow
that’s true, not even one word

รักก็บอก ว่ารักก็บอก
rák gôr bòk wâa rák gôr bòk
If you love, just say it. I think, if you love then say it.
ไม่รัก ก็บอกไม่รัก
mâi rák gôr bòk mâi rák
If you don’t love, then say “[I] don’t love [you]”

ไม่จริง อย่าหลอกว่าจริง ต้องบอกไม่จริง
mâi jing yàa lòk wâa jing dtông bòk mâi jing
If it’s not true, don’t deceitfully say it is true. You must say it’s not
ไม่จริง ไม่จริง ไม่จริง….มันไม่จริง
mâi jing mâi jing mâi jing …. man mâi jing
You must say it’s not! It’s not true! Not true! Not true! . . .. It’s not true.

Solo :

เก็บไว้ที่ตรงนั้นแหละดี วางไว้ที่ตรงนั้น
gèp wái têe dtrong nán làe dee waang wái têe dtrong nán
You keep it nicely stored right there. Placed right there
ในดวงใจของฉันไม่เหลือเนื้อที่เชื่อคุณ คนที่มีหัวใจ อยู่ที่กระบี่
nai duang jai kŏng chăn mâi lĕua néua têe chêua kun kon têe mee hŭa jai yòo têe grà-bèe
In my heart, there is no part left that believes you. You person whose heart is one with your sword.*

* ถ้อยคำ ที่เธอมักเอ่ย
tôi kam têe ter mák òie
The words that you like to say
มันอาจจะเคย คุ้นเคยได้ยิน
man àat jà koie kún koie dâai yin
It may be I used to feel familiar hearing
ได้ฟังกันทั้งกะปี
dâai fang gan táng gà-bpee
them everywhere
แม้คำจะฟังเข้าที
máe kam jà fang kâo tee
[But] even if your words sound appropriate
แต่ใจเธอมี
dtàe jai ter mee
Your heart still has a
กระบี่ซ่อนไว้ข้างใน
grà-bèe sôn wái kâang nai
a sword hidden in it

มันอยู่ที่ใจ ไม่ใช่กระบี่
man yòo têe jai mâi châi grà-bèe
It’s in your heart, not the sword.
ไม่ใช่กระบี่ มันอยู่ที่ใจ
mâi châi grà-bèe man yòo têe jai
Not the sword. It’s in your heart.
มันอยู่ที่ใจ ไม่ใช่กระบี่
man yòo têe jai mâi châi grà-bèe
It’s in your heart, not the sword.
ไม่ใช่กระบี่ มัน อยู่ที่….ใจ
mâi châi grà-bèe man yòo têe …. jai
Not the sword. It’s in your . . . heart.

*From the Chinese proverb “ใจอยู่ที่กระบี่” “[One’s] heart is in [one’s] sword,” meaning for the real warrior his heart and sword are as one.

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบาว Add Carabao; Melody is an alteration of a Korean song (according to Wikipedia)
Album: รุ่นคนสร้างชาติ Run Kon Saang Chaat (Nation Builders)(1994)
This album is HIGHLY RECOMMENDED. Buy it at eThaiCD.com where you can shop in English.

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หาก ประชาชน เกียจคร้าน
If the people are lazy
จะอดอยาก ยากจน.
They will be destitute

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หากประชาชน โง่เขลา
If the citizens are foolish
ก็สิ้นชาติ
It will be the end of the nation

เกิด กันหนเดียว
We are all born here together just one time
บนแผ่นดินเดียว ร่วมฝัน
On one land, sharing a dream
อยู่ ร่วมเผ่าพันธุ์
Living together, joining the ethnic groups
เผ่าใคร เผ่ามัน เผ่าไทย.
Whoever’s tribe, that tribe, is a Thai tribe
หัวใจ เรารวม เข้าด้วย กัน
Our hearts combine altogether
ทุกข์สุข เรามี ร่วมฝ่า ฟัน
Happiness and sorrow, we’ll have; we share in the struggle
ความรักจริงใจ
Sincere love
อันผูกพัน เป็นชาติเดียว
bonded to be one nation

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หาก ประชาชน เกียจคร้าน
If the people are lazy
จะอดอยาก ยากจน.
They will be destitute

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หากประชาชน โง่เขลา
If the citizens are foolish
ก็สิ้นชาติ ไทย
It will be the end of the Thai nation

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หาก ประชาชน เกียจคร้าน
If the people are lazy
จะอดอยาก ยากจน.
They will be destitute

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หากประชาชน โง่เขลา
If the citizens are foolish
ก็สิ้นชาติ ไทย
It will be the end of the Thai nation

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หาก ประชาชน เกียจคร้าน
If the people are lazy
จะอดอยาก ยากจน.
They will be destitute

ชาติต้องการ คน ที่ซื่อสัตย์
The nation needs people who are honest
ชาติต้องการ คน เสียสละ
The nation needs people who sacrifice
หากประชาชน โง่เขลา
If the citizens are foolish
ก็สิ้นชาติ ไทย
It will be the end of the Thai nation

From an album by แอ๊ด and อี๊ด โอภากุล (Add and Eed Opakul) [real names ยืนยง and ยิ่งยง โอภากุล Yeunyong and Yingyong Opakul]
Album: พฤษภา Preutsapa (1992)
Support the artist! Buy Pruetsaspa HERE at eThaiCD, where you can shop in English.

Note: This song is on the album “พฤษภา” “Preutsapa” or May, which refers to the Black May or Bloody May, which according to Wikipedia, is the “common name for the 17–20 May 1992 popular protest in Bangkok against the government of General Suchinda Kraprayoon and the military crackdown that followed. Up to 200,000 people demonstrated in central Bangkok at the height of the protests. The military crackdown resulted in 52 officially confirmed deaths, many disappearances, hundreds of injuries, and over 3,500 arrests. Many of those arrested are alleged to have been tortured.” Also check out a even better, later, and almost unknown song on the same theme: แสงทองส่องทาง Seng Tong Song Tang (Golden Light Lighting the Way).

เรา เป็นประชาชน
We are the citizens
รักประชา ธิปไตย
We love democracy
เข่นฆ่าเราทำไม
Why do you slaughter us?
ใครฆ่า ประชาชน
Who kills the citizens?

แม่ ที่ลูกไม่กลับบ้าน
Even that the children do not come home
แหละหลานๆ ที่อาได้หายไป
Even the grandchildren whose uncles disappear
ลูก ที่พ่อไปหนใด
The children whose fathers go wherever
จะมีใคร หยั่งรู้ถึงจิตใจ
Who will there be to give insights to their minds?
ฝน ที่หล่นเป็นตะกั่ว
The rain that falls is lead
คือความหวาดกลัว ของหัวใจใคร
It is terror of whose heart?
ฝัน ได้เท่ากับฝันร้าย
Dreams are as nightmares
ในการจากไป ของคนที่ตนรัก
in the departing of people who you love

เรา เป็นประชาชน
We are the citizens
รักประชา ธิปไตย
We love democracy
เข่นฆ่าเราทำไม
Why do you slaughter us?
ใครฆ่า ประชาชน
Who kills the citizens?

คืน นี้ดาวได้ร่วงหล่น
This night the stars drop [from the sky]
ไร้ร่างคน ที่ตนเคยหนุนตัก
Without the body of someone whose head you used to cradle in your lap
รัก ของใครต้องพลัดพราก
Some people’s love must be separated
จากกันไป ชั่วนิจนิรันดร
To be parted eternally
เธอเป็นผู้เสียสละ
He is a person who sacrifices
แต่ภาระ นั้นใครจะถ่ายถอน
But that duty, who will redeem it?
เสียง แม่กล่อมลูกน้อยนอน
The sound of a mother soothing a child to sleep
ขับบทกลอน พ่อเป็นวีระชน
Singing a verse: [your] father is heroic

เรา เป็นประชาชน
We are the citizens
รักประชา ธิปไตย
We love democracy
เข่นฆ่าเราทำไม
Why do you slaughter us?
ใครฆ่า ประชาชน
Who kills the citizens?

เรา เป็นประชาชน
We are the citizens
รักประชา ธิปไตย
We love democracy
เข่นฆ่าเราทำไม
Why do you slaughter us?
ใครฆ่า ประชาชน
Who kills the citizens?

พ่อ จ๋าพ่อจ๊ะพ่อจ๋า
Daddy? Daddy? Daddy?
พ่อหนู ไปอยู่ไหน
Where did my Daddy go?
อยู่ไหน เล่าแม่จ๋า
Where is he? Tell me Mommy?
เมื่อไร พ่อหนูจะกลับมา
When will my Daddy come back
ซื้อตุ๊กตา ซื้อขนม มาฝาก
Bringing the doll and the candy he bought for me?

คนไหนใครเล่าคลุ้มคลั่ง
Someone tell me, which are the crazy ones?
ไม่ยอมฟัง เสียงเพลง ประชาชน
[They] don’t want to listen to the songs of the people
สั่ง ก็คือเสียงปืนกล
[They] give the order and there is the sound of bullets
ใบไม้หล่น ถนนนั้นแดงฉาน
The leaves fall on the bloody road

วิญญาณแห่งเสรีชน
The spirits of free men
คือผู้คน ผู้ควรกล่าวขาน
are people, people who should be renowned
เกียรติประวัตินี้ยืนนาน
This honored history long endures
แห่งการสืบสาน ประชาธิปไตย
of democracy’s continuance

เรา เป็นประชาชน
We are the citizens
รักประชา ธิปไตย
We love democracy
เข่นฆ่าเราทำไม
Why do you slaughter us?
ใครฆ่า ประชาชน
Who kills the citizens?
[5X]

By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul
Album: แจกกล้วย Handing Out Bananas (1995)
Support the artists and BUY a CD of THE ALBUM at eThaiCD, where you can shop in English.

Note: “เดินขบวน” or “Dern Kabuan” means to walk in a procession, in this case, as in a protest march. You could also say translate it as marching [as in a protest]. A translation of the note under the official video on YouTube says: “Dern Kabuan.” It’s a song that must communicate that marching is just a part of campaigning for democracy of the people. Because poverty and distress will come out as “Dern Kabuan.”

การเดินเป็นอาการปกติ
Walking is a normal action
เหมือนดังการกินอยู่ การหลับการนอน
The same as making a living, same as sleeping.
การเดินไม่ทำใคร่เดือดร้อน
Walking doesn’t cause anyone distress
ใช้แรงขาตัวเองไปยังที่ที่ดีกว่า
Using the strength of your own legs, you go to a place that is better
การเดินเป็นอาการเบื้องต้น
Walking is a basic activity
มวลมนุษย์ทุกคน เกิดมาปรารถนา
Humankind, every one, is born desiring [things]
การเดินไม่เคยสร้างปัญหา
Walking never creates problems
ธรรมชาติให้มาเป็นสิ่งที่ภูมิใจ
Nature gives it to us; it’s something we can be proud of

เดินขบวน ไม่ได้มากวนใจใครๆ
Walking in procession. We didn’t come to annoy anyone
เรามีสิทธิ์มีประชาธิปไตย
We have rights, we have democracy
เป็นคนไทยเหมือนกันแต่มันยากจน
We are Thais same as you, but it’s so hard to get by

การเดินเป็นอาการปกติ
Walking is a normal action
เหมือนดังการกินอยู่ การหลับการนอน
The same as making a living, same as sleeping.
การเดินไม่ทำใคร่เดือดร้อน
Walking doesn’t cause anyone distress
ใช้แรงขาตัวเองไปยังที่ที่ดีกว่า
Using the strength of your own legs, you go to a place that is better

การเมืองมันเป็นเรื่องปากท้อง
Politics is a matter of the mouth and the stomach [a matter of life]
เมื่อพ่อแม่พี่น้องอยู่กันตามยถา
When you get together with loved ones, your mother, father and siblings,
การเมืองมัวแต่เล่นแค่สภาฯ
you are obsessed with politics, playing like the Parliament
แล้วบ้านนอกคอกนาละคุณจะว่าไง
And about the “country bumpkins,” you’re going to criticize them?!

เดินขบวน ไม่ได้มากวนใจใครๆ
Walking in procession. We didn’t come to annoy anyone
เรามีสิทธิ์มีประชาธิปไตย
We have rights, we have democracy
เป็นคนไทยเหมือนกันแต่มันยากจน
We are Thais same as you, but it’s so hard to get by

เดินขบวน ไม่ได้มากวนใจใครๆ
Walking in procession. We didn’t come to annoy anyone
เรามีสิทธิ์มีประชาธิปไตย
We have rights, we have democracy
เป็นคนไทยเหมือนกันแต่มันยากจน
We are Thais same as you, but it’s so hard to get by

ไอ้ที ที่เดินไปหย่อนบัตรเลือกตั้ง
When its time to walk to drop in the ballot
เขาว่าความหวัง เป็นของคนไทย
They say “Hope belongs to the Thai people”
พอเดิน..ขบวนเขาว่าวุ่นวาย
As soon as one walks . . . in procession, they say “they’re making trouble”
มันน่าแปลกใจจริงนักการเมือง
They are really amazing, those politicians!

เดินขบวน ไม่ได้มากวนใจใครๆ
March along. We didn’t come to annoy anyone
เรามีสิทธิ์มีประชาธิปไตย
We have rights, we have democracy
เป็นคนไทยเหมือนกันแต่มันยากจน
We are Thais same as you, but it’s so hard to get by
เดินขบวน ไม่ได้มากวนใจใครๆ
March along. We didn’t come to annoy anyone
เรามีสิทธิ์มีประชาธิปไตย
We have rights, we have democracy
เป็นคนไทยเหมือนกันแต่มันยากจน
We are Thais same as you, but it’s so hard to get by
เดินขบวน ไม่ได้มากวนใจใครๆ
March along. We didn’t come to annoy anyone
เรามีสิทธิ์มีประชาธิปไตย
We have rights, we have democracy
เป็นคนไทยเหมือนกันแต่มันยากจน
We are Thais same as you, but it’s so hard to get by
เดินขบวน ไม่ได้มากวนใจใครๆ
March along. We didn’t come to annoy anyone
เรามีสิทธิ์มีประชาธิปไตย
We have rights, we have democracy
เป็นคนไทยเหมือนกันแต่มันยากจน
We are Thais same as you, but its so hard to get by

Word and music by ปรีชา ชนะภัย Preecha Chanopai (aka เล็ก คาราบาว Lek Carabao)
This version posted on YouTube June 11, 2019. Also posted at Lek Carabao’s Facebook page Lek Carabao Solo.

Note: Both Add and Lek Carabao recently released songs apologizing for the song “Ganja” (from 1982). Notice the title is a play on the mistake made in the first song,  the last line of which has the marijuana addict in the end “นอนตายใต้ต้นกัญชา” which word for word means “lie down and die under a ganja plant” (just as the Drunken Uncle lays down and dies under an overpass in the last line of the first song of the first album). The title of this new song changes “ตาย” from that problematic line of the song 1982 “Ganja” to get หลับสบาย “Sleeping Comfortably under a Marajana Plant.”

เราเคยแต่งเพลงกัญชา
We once composed the song “Ganja”
มีเนื้อหาต่อต้านมัน
The jist of which: [We] opposed it
พอคืนวันผันไป
As days pass,
อะไรๆ มันก็เปลี่ยน
anything will change

มันกลายเป็นยา
It can be made into medicine
ใช้รักษาผู้คน
To treat people
ที่ทุกข์ทนกับโรคร้าย
Who have serious illnesses
ให้หายเจ็บหายป่วย
Relieving pain and suffering

เราเคยว่ามันอันตราย
We previously thought it was dangerous
ทำร้ายชีวิตคน
Harming the lives of people
ส่งผลให้นอนตาย
A thing that would cause people to “lay down and die”
ใต้ต้นของมัน
under its stem

* วันนี้เราจึงต้องพูดถึงมันกันใหม่
So today we all must talk about this again
และทำความเข้าใจ ในพืชชนิดนี้
And get to an understanding of this plant
วันนี้เราจึงต้องพูดถึงมันกันอีกที
Today we all should talk about this one more time
พูดถึงสิ่งดีๆ ที่มันมีให้ผู้คน
Talk about the very good things this can provide people

พูดถึงสิ่งดีๆ ที่มันมีให้ผู้คน
So today we all must talk about this again
พูดถึงสิ่งดีๆ ที่มันมีให้ผู้คน
Talk about the very good things this can provide people
พูดถึงสิ่งที่มันมี อยู่ในตัวมัน
Talk about the very good things it has in it
ทูโอวันไนน์ นอนหลับสบายใต้ต้น….กัญชา
[In] 2019 [we] sleep comfortably under the stem of ganja

Recorded live at the Exclusive Concert คนกับเม้าท์ “Kon Gap Mouth” (“Man and Harmonica”)

Note: This is an amazing live performance with an interesting guitar solo. พระยาพิชัยดาบหัก Praya Pichai Dap Hak along with Chao Praya Chakri were generals under King Taksin and considered his left- and right-hand men. After the fall of Ayuttya 1767, they all fought the Burmese and reunited Siam. When King Taksin was deposed, Chao Praya Chakri succeeded him, becoming the first king of the Chakri dynasty, and is today remembered as Rama I. Praya Pichai Dap Hak is remembered for choosing to die with his King, Taksin, rather than making a play for the throne himself. The story is that Praya Pichai Kap Hak asked to be executed along with King Taksin. Thus the references in the song to his being unwilling to serve two kings (it comes from a proverb). Praya Pichai (“Praya” is a title of nobility) got the name Praya Pichai Dap Hak, or Praya Pichai Broken Sword, by fighting with a sword in each hand until one was broken.

[The spoken words are something like: “He is a man from Pichai, who according to legend has a lot of ability in muay (Thai martial arts). He had the opportunity to meet up with Prince Dtak. In the end, he joins him in destiny.”]

ในวัยเยาว์ เขามีนามว่าจ้อย
In childhood, he had the name “Joy”
ชอบชกต่อย โลดโผนโจนทะยาน
[He] liked boxing and was action-packed, jumping and rushing
ชำนาญเชิงหมัดมวย ถึงช่วยรุมสามรุมหนึ่ง
Skillful with the technique of the Muay fist until he can fight three against one
ยังพากันล้มตึงเป็นที่ตะลึง อัศจรรย์ใจ
And yet brings them all down together, to be stunned and amazed
ที่ตะลึงอัศจรรย์ใจ
To be stunned and amazed

ได้เล่าเรียน อยู่วัดมหาธาตุ
Studies at Wat Mahathat
เป็นโอกาสได้ชุบชีวิตใหม่
It’s an opportunity to be immersed in a new life
กลายเป็นนายทองดี ผู้มากมีฝีมือวิชา
Becomes Mr. Tongdee, an expert in this branch of knowledge
จนเป็นที่เข้าตา พระยาตากจึงออกปากชวน
Until it is pleasing. Praya Dtak (Taksin) comes out and invites him
พระยาตากจึงออกปากชวน
Praya Dtak (Taksin) comes out and invites him

ไม่ยอมเป็นข้าสองเจ้า
Not willing to be a slave to two kings*
ไม่เอาเป็นบ่าวสองนาย
Not willing to be a servant to two masters
ขอตายตามสเด็จพระเจ้าตาก ด้วยความจงรักภัคดี
He wishes to die following His Majesty the King Dtak (Taksin) with love and loyalty
คนไทยทั้งแผ่นดินนี้ยอมรับนับถือพระยาพิชัย
Thais throughout this land welcome and respect Praya Pichai
นับถือพระยาพิชัย
Respect Praya Pichai

นายทองดีเข้าตีข้าศึกศัตรู รบเคียงคู่เคียงข้างพระยาตาก
Mr. Tongdee attacks and kills the enemy, fighting close by the side of Praya Dtak (Taksin)
จากเหนือจดใต้รบไหนเข้าไปรบกัน
From the North to the South, fighting wherever, they enter combat together
จนเป็นที่โจษจันทร์ ขึ้นชั้น หลวงพิชัยอาสา
Until rumors of it spread to the moon, rising up when Pichai volunteers
ขึ้นชั้น หลวงพิชัยอาสา
Rising up when Pichai volunteers

ในตำนานป้องกันเมืองพิชัย
In legends protecting the city, Pichai
อาศัยช่วงทัพกรุงธน ทำศึกกัมพูชา
Living with some of the troops of Thon [Buri]
พม่าลอบมาตีไทย
Burma snuck in and attacked the Thais
ไพร่พลสองฝ่ายตะลุมบอน
Military forces on both sides wrestled
จนแผ่นดินสะท้อน ดาบหลวงพิชัยถึงหักกระเด็น
Until the land echoed with the sword of The Great Pichai until [it] broke and flung off
ดาบหลวงพิชัยหักกระเด็น
The sword of the Great Pichai broke and flung off

จึงเป็นพระยาพิชัย
And so he is Praya Pichai
พระยาพิชัยดาบหัก
Praya Pichai Dap Hak [Praya Pichai Broken Sword]
เป็นพระยาพิชัย
(จึงเป็นพระยาพิชัย)
(And so he is Praya Pichai)
พระยาพิชัยดาบหัก
(Praya Pichai Dap Hak [Praya Pichai Broken Sword])
เขาคือผู้จงรักภัคดีต่อพระเจ้ากรุงธน
He is someone faithful and loyal to the King of Thon City [Thon Buri]*
พระเจ้ากรุงธน
The King of Thon
พระเจ้ากรุงธน
The King of Thon
กรุงธนบุรี
Thon Buri

[A collaborative guitar solo]

เป็นพระยาพิชัย
He is Praya Pichai
พระยาพิชัยดาบหัก
Praya Pichai Dab Hak [Praya Pichai Broken Sword]
(เป็นพระยาพิชัย)
(He is Praya Pichai)
(พระยาพิชัยดาบหัก)
(Praya Pichai Dab Hak [Praya Pichai Broken Sword])
เขาคือผู้จงรักภัคดีต่อพระเจ้ากรุงธน
He is a person faithful and loyal to the King of Thon

ไม่ยอมเป็นข้าสองเจ้า
Not willing to be a slave to two princes
ไม่เอาเป็นบ่าวสองนาย
Not willing to be a servant to two masters
ขอตายตามสเด็จพระเจ้าตาก
He wishes to die following His Majesty King Dak (Taksin)
ด้วยความจงรักภัคดี
with love and loyalty
คนไทยทั้งแผ่นดินนี้ยอมรับนับถือพระยาพิชัย
Thais throughout this land welcome and respect Praya Pichai
นับถือพระยาพิชัย
Respect Praya Pichai

ไม่ยอมเป็นข้าสองเจ้า
Not willing to be a slave to two princes
ไม่เอาเป็นบ่าวสองนาย
Not willing to be a servant to two masters
ขอตายตามสเด็จพระเจ้าตาก
He wishes to die following His Majesty King Dak (Taksin)*
ด้วยความจงรักภัคดี
with love and loyalty
คนไทยทั้งแผ่นดินนี้ยอมรับนับถือพระยาพิชัย
Thais throughout this land welcome and respect Praya Pichai
นับถือพระยาพิชัย
Respect Praya Pichai

ไม่ยอมเป็นข้าสองเจ้า
Aren’t willing to be a slaves to two princes
ไม่เอาแล้วบ่าวสองนาย
Aren’t willing to be a servant to two masters
คนไทยทั้งแผ่นดินนี้ยอมรับนับถือพระยาพิชัย
Thais throughout this land welcome and respect Praya Pichai
นับถือพระยาพิชัย
Respect Praya Pichai
ในความกตัญญู
With gratefulness

*He is loyal to King Taksin

By Carabao
Album: โฮะ Ho! (2009)
This album is RECOMMENDED! BUY The album HERE at eThai.CD, where you can shop in English.

Note: Dam is a previous name of King Naresuan, who reigned from 1590 to 1605. “Ong” is a word used for the category of monks and kings. This song is about a legendary elephant battle that would have taken place in January 1593 between Siam’s Naresuan and Crown Prince Mingyi Swa of Burma. According to the Wikipedia entry for King Naresuan, under “The Elephant Battle,” it says Naresuan, seeing Mingyi Swa on an elephant under a tree, shouted, “My brother, why do you stay on your elephant under the shade of a tree? Why not come out and engage in single combat to be an honour to us? There will be no kings in future who will engage in single combat like us.” I guess, I translated that part of the song right! For another song about this legendary elephant battle, check out พระนเรศวรมหาราช Pra Naresuan Maha Rat (King Naresuan the Great).

อัดอั้นตันใจ ที่เห็นคนไทยถูกหยามหมิ่น
Frustrated to see Thai people viewed with contempt and dishonored
พม่ามายึดแผ่นดิน โดยมีบิดาให้ท้าย
(Burma comes and seizes the land, with a father backing),*
เพื่อชนชาติปฐพี เพื่อศักดิ์ศรีลูกผู้ชาย
for the people of the nationality of this soil for the honor of real men,
วันนี้สู้ทนขวนขวาย พิชัยสงครามให้ชำนาญ
today we fight, energetically, enduring suffering. The Art of War** brings about proficiency
ให้ชำนาญ
Brings proficiency

ลูกกษัตริย์ขัตติยา
The child of the king
ถูกพม่าคัดไปจำนำ แม้หัวอกต้องชอกช้ำ
is sent off to Burma as a pawn, even if the heart must be pained,
แต่จิตใจมั่นคงห้าวหาญ
the mind is firm and fearless,
เพื่อคอยลบคำว่าเมืองขึ้น (ลบคำว่าเมืองขึ้น)
in order to remove the word “colony,” (remove the word “colony”)
กลับคืนเมืองไทยตลอดกาล (กลับคืนเมืองไทย)
to again be the country of the Thais.***
ไม่วาดหวังปาฎิหาริย์
Not imagining a miracle,
แต่ต้องพลิกผันด้วยมือองค์ดำ กระทำยุทธหัตถี
the change must instead be made by the hand of Ong Dam performing elephant combat

องค์พระนเรศ ใครว่าวิเศษจากฟากฟ้า
Naresuan. Who people say is splendid from the heavens
ด้วยความมุ่งมั่นวิริยะ อุตสาหะกู้ชาติไทย
With determination and diligence, he persevered and saved the Thai nation
ผู้ยิ่งใหญ่เหนือสิบทิศ ผู้พิชิตศัตรูพ่าย
A great man over 10 directions. A conqueror of enemies.
ก่อวีรกรรมที่ชนชาวไทย เทิดทูนไว้ในดวงใจ
Building bravery that the Thai people esteem in their hearts
เทิดทูนพระองค์ดำ เทิดทูนพระองค์ดำ เทิดทูนพระองค์ดำ
Reverence to Ong Dam, reverence to Ong Dam, reverence to Ong Dam!

เจ้าพี่จะยืนช้างอยู่ในร่มไม้ทำไม เชิญเสด็จมาทำยุทธหัตถีกันเถิด
Brother Prince, why is your elephant standing in the shade of a tree? Let’s have an elephant duel right now
ให้เป็นเกียรติยศ สืบกัลปาวสาน แห่งกษัตริย์ชนช้าง
So that the honor of the kings who battle the elephants continues forever,
เหมือนอย่างเราจะไม่มีแล้ว
like you’ll never see again!

จ้าพี่จะยืนช้างอยู่ในร่มไม้ทำไม เชิญเสด็จมาทำยุทธหัตถีกันเถิด
Brother Prince, why is your elephant standing in the shade of a tree? Let’s have an elephant duel right now
ให้เป็นเกียรติยศ สืบกัลปาวสาน แห่งกษัตริย์ชนช้าง
so that the honor of the kings who collide the elephants continues forever,
เหมือนอย่างเราจะไม่มีแล้ว
like nothing we’ve had before!

INSTRUMENTAL

เทิดทูนพระองค์ดำ เทิดทูนพระองค์ดำ เทิดทูนพระองค์ดำ
Reverence to Ong Dam, reverence to Ong Dam, reverence to Ong Dam!

เจ้าพี่จะยืนช้างอยู่ในร่มไม้ทำไม เชิญเสด็จมาทำยุทธหัตถีกันเถิด
Brother Prince, why is your elephant standing in the shade of a tree? Let’s have an elephant duel right now,
ให้เป็นเกียรติยศ สืบกัลปาวสาน แห่งกษัตริย์ชนช้าง
so that the honor of the kings who battle the elephants continues forever,
เหมือนอย่างเราจะไม่มีแล้ว
like you’ll never see again!

จ้าพี่จะยืนช้างอยู่ในร่มไม้ทำไม เชิญเสด็จมาทำยุทธหัตถีกันเถิด
Brother Prince, why is your elephant standing in the shade of a tree? Let’s have an elephant duel right now,
ให้เป็นเกียรติยศ สืบกัลปาวสาน แห่งกษัตริย์ชนช้าง
so that the honor of the kings who collide the elephants continues forever,
เหมือนอย่างเราจะไม่มีแล้ว
like you’ll never see again!

เทิดทูนพระองค์ดำ เทิดทูนพระองค์ดำ เทิดทูนพระองค์ดำ
Reverence to Ong Dam, reverence to Ong Dam, reverence to Ong Dam!

* Likely refers to Bayinnaung, King of Burma, who ordered his son Mingyi Swa to attack Ayutthaya.
** The treatise on war.
***I want to say “Thailand” but that would be anachronistic.

By กัญญาณัฐ ปุญยวัฒนานนท์ Kanyanat Punyaiwattananon,พยัพ คำพันธุ์ Phayap Khamphan, and ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul
Album: รุ่นคนสร้างชาติ Run Kon Saang Chaat (Nation Builders) (1994)
This album is HIGHLY RECOMMENDED. Buy it at eThaiCD.com where you can shop in English.

Note: This song is about the famous monk Luang Por Koon, who has now passed away (in 2015) at the age of 91. This song is on the album, “People who Create the Nation,” so presumably he is one of those people. It seems that Add and other Carabao band were followers of Lung Por Koon, as were many Thai people. He was thought to have especially strong magical powers. The notes under the official video give a clue to interpretation. They say:”หลวงพ่อคูณ อย่ามัวรอโชคชะตา หรือ พึ่งพาพระเพียงอย่างเดียว ควรพึ่งความมานะและอุตสาหะของแต่ละคนด้วย” “Luang Por Kun. Don’t be wrapped up in waiting for fate or relying on a Buddha image only. It should also depend on the efforts and perseverance of each person.”

เมตตา มหา มงคล
Auspicious, great, kindness
แด่ สาธุชน ศิษย์ หลวงพ่อคูณ
But upright people, students of Luang Por Koon
หลั่งไหล กันมา ทำบุญ
All flow in to make merit.
พรหลวง พ่อคูณ
The blessing of Luang Por Koon:
ขอ ให้รวย ให้รวย
May you be rich, rich!
รับแจก วัตถุ มงคล
Accepting and giving out auspicious objects
แล้วประพรม น้ำมนต์
and sprinkling holy water
สาธุชน พระช่วย
His holiness helps upright people
เดินสาย ปลอดภัย ไปได้สวย
To walk on the path, safe, going along beautifully,
ค้าขาย ร่ำรวย
doing business, rich
ดังถูกหวย เบอร์ใหญ่
Like winning the lottery, a big number

เพี้ยง หลวงพ่อคูณ
Just this please, Luang Por Koon?
ช่วยคุ้ม ช่วยคุ้ม
Please protect us, please protect us!
อุ้มเอาไปแช่ น้ำมนต์
[They] grab and soak in the holy water

ลูกศิษย์ ลูกหา มากมี
There are many disciples/followers
ทั้งรัฐ-มนตรี ส.ส. ก็มากมาย
There are many government ministers, and members of the House of Representatives
ขอพร กันไม่ ขาดสาย
They all ask for blessings continually
หลวงพ่อบอก ไอ้นาย รุ่นกู ให้-มึง
Luang Por tells these young guys,
ทั้งนัก-มวย นักเลง นักเล่น
the kickboxers, gangsters, and players,
ดารา ดวงเด่น ศรัทธา จนน่า-ทึ่ง
the stars, lucky and prominent, confident to the point of amazing
หลวง-พ่อคูณ รุ่นกู ให้มึง
Luang Por Koon, he tells these young guys,
ก็แล้วแต่ พวกมึง
It’s [really] up to you guys
จะนึกถึง ชั่ว-ดี
to be thinking about good and evil
ชั่ว-ดี อยู่ใน กะโหลก
Good and evil is inside the skull
มาเขก โป๊ก โป๊ก จำไว้ ให้ดี
I come knock, bonk! bonk! Be sure to remember and not forget!
(ชั่ว-ดี อยู่ใน กะโหลก)
(Good and evil is inside the skull)
(มาเขก โป๊ก โป๊ก จำไว้ ให้ดี)
I come knock [them] bonk! bonk! Be sure to remember and not forget!
เข้ามา พวกรัฐ-มนตรี
Enter all you government ministers,
ส.ส. ตัวดี กู จะให้ พร
Members of the House, mischief makers,* I will give a blessing:
ไปนั่ง อยู่ใน ส-ภา
Go sit in Parliament
อย่าให้ เขาด่า จง พึง สัง-วร
I won’t have you speaking abusively. [You] must be aware!
แขวน พระ เป็นอุ-ทา-หรณ์
Hang a monk or Buddha [amulet around the neck] to be an model
ประชาชน เดือดร้อน
The citizens are distressed
เขา จึงเดิน ขบวน
And so they march [in protest]

ชั่ว-ดี อยู่ใน กะโหลก
Good and evil is in the skull
มาเขก โป๊ก โป๊ก จำไว้ ให้ดี
[I] come knock, bonk! bonk! Be sure to remember and not forget!]
(ชั่ว-ดี อยู่ใน กะโหลก)
Good and evil is in the skull)
(มาเขก โป๊ก โป๊ก จำไว้ ให้ดี)
([I] come knock, bonk! bonk! Be sure to remember and not forget!)
เข้ามา พวกรัฐ-มนตรี
Come in all you Government Ministers
ส.ส. ตัวดี กู จะให้ พร
House of Representatives, mischief makers, I will give you a blessing:
ไปนั่ง อยู่ใน ส-ภา
Go sit in Parliment
อย่าให้ เขาด่า จง พึง สัง-วร
I don’t want you speaking abusively, you should be aware
แขวน พระ เป็นอุ-ทา-หรณ์
Hang a Buddha (or monk) image around the neck to be a model
ประชาชน เดือดร้อน
The citizens are distressed
เขา จึงเดิน ขบวน
And so they march [in protest]

อนิจ-จัง วัฏสัง-ขารา [This is all one word: “อนิจจาวตสังขารา”
Isn’t it true that all bodies are impermanent?
ลาภยศ ศรัทธา ย่อมมี ผันผวน
Fortune, rank, faith/confidence are likely to fluctuation
การเมือง ย่อมมี ตีรวน
Politics tends to have fights breaking out
อย่ารวมหัว ตีตรวน แหกตา ประชาชน
Don’t put your heads together [in conspiracy], shackle, and hoodwink the people
หลวงพ่อ ท่านเบื่อ จะตาย
Luang Por, he’s so sick to death of it
สร้างรุ่น สุดท้าย
Creating a generation. In the end,
รุ่นแช่ น้ำมนต์
the generation soaking in holy water
ถ้าจะให้ขลัง มีประสิท-ธิผล
For a miracle that is effective,
ต้องเตะ ตูด ทีละคน
you must kick the butts of each person,
ไล่ เสนียด จัญ-ไร
expelling the evil

*ตัวดี can mean “the culprit” but it is often used in a joking way, like in English you might call your friends your “partners in crime.”

By Grammy Artists
Note: This song is from Thailand’s Intellectual Property Festival 2002. It is a song sung by many Grammy Artists, and I’m sorry that I don’t recognize the women, but the other stars participating are Add Carabao, Sek Loso, Bird Thongchai McIntyre, and Asanee & Wasan Chotikul.

กว่าจะรวมพลัง กว่าจะสร้างจะสรรค์ กว่าจะเป็นผลงานอย่างที่เห็น
Before one gathers the strength, before creating what one will create, before it becomes the works that you see
อาจจะดูเหมือนทำ ได้ไม่ยากไม่เย็น แต่ความจริงที่เป็น ไม่ง่ายเลย
Maybe it looks it’s done without difficulty, but in truth, it’s not easy at all

(*) เพราะศิลปะ มันสร้างกันด้วยใจ โปรดอย่าทำลายด้วยเทคโนโลยี
Because art is created with love, please don’t destroy it with technology
อยากให้ลองคิดดูข้อนี้ บ้างเป็นไร
We want you to think about this a moment
อย่าคิดแค่เพียงประโยชน์ส่วนตัว โดยไม่ได้คิดถึงหัวใจใคร
Don’t think only of your own interest and not consider the heart of anyone else
คุณอาจไม่รู้ ว่ากำลังทำลายเพื่อนไทยกันเอง
Maybe you don’t know that you are in the process of destroying your own Thai friends

(**) ฉันก็เป็นแค่คนร้องเพลง ที่บรรเลงเรื่องราวชีวิต ฉันก็เป็นแค่นักผลิต ที่จริงใจ
I am just a person who sings a song, who creates music, a story of life. I’m just a producer of something genuine.
ให้คิดเสียบ้างก่อนที่จะทำ ว่าความเจ็บช้ำมันอย่างไร เอาใจเขาใส่ในหัวใจตนบ้างก็ดี
Please think of what sort of hurt it will cause before you pirate, pleasing those who put something in your heart is good

โลกต้องการความรัก โลกต้องการรอยยิ้ม อิ่มกาย สุขใจพริ้ม สามัคคี
The world needs love. The world needs smiles. To be full, sweetly happy, and united
ทำดีเถิดเพื่อนเอ๋ย ทำดีจะได้ดี สัจธรรมข้อนี้ เรารู้กัน
Do good things, friends, “one good turn deserves another” is a saying of truth, we all know.

(*,**)

เราก็เป็นแค่คนขายฝัน… แรงผลักดันคือกำลังใจ
We are just Sellers of Dreams . . . the power of motivation is our spirit!

Album: World Folk Zen
By ยืนยง โอภากุล Yuenyong Opakul, aka แอ๊ด คาราบาว Aed Carabao
Album: World Folk Zen (1991)
This album is HIGHLY RECOMMENDED. BUY IT HERE from eThaiCD, where you can shop in English.

Note: Googling it seems this is something that happened in the late 1950s. However, to confuse the issue, in the movie Young ‘Bao, set in the late 1970s, Young Add (the character) has a love interest named Saeng Dao with a similar story. I am guessing that the movie used alot of dramatic license. My apologies if this really happened to Add’s friend. The tune of this song is really challenging to sing. Can you do it?

แสงดาวสาวน้อย อยู่ ณ ดอยแสงดาว
săeng daao săao nói yòo ná doi săeng daao
The young woman Saeng Dao, at Saeng Dao mountain
ผิวพรรณขาวนวล อาบด้วยเลือดสีแดง
pĭw pan kăao nuan àap dûay lêuat sĕe daeng
Creamy white complexion bathed in red blood

เอ้อ…เอ้อ…เออ.
Er . . . Er . . . Er . . .

*แสงดาวสาวน้อย คอยดูแลคนป่วย
săeng daao săao nói koi doo lae kon bpùay
The young woman Saeng Dao, used to look after sick people
ใบหน้าสาวสวย มาสวมหมวกสีเขียว
bai nâa săao sŭay maa sŭam mùak sĕe kĭeow
The face of the beautiful woman comes to be wearing a green hat
เป็นนักศึกษา ปัญญาฉลาดเฉลียว
bpen nák sèuk-săa bpan-yaa chà-làat chà-lĭeow
She is a student, with briliant knowledge,
แบ่งให้โลกใบเดียว เท่าเทียมกันทุกคน
bàeng hâi lôhk bai dieow tâo tiam gan túk kon
sharing it out so this one world will have equality for everyone

คุมภารกิจ อุทิศตนต่องาน
kum paa-rá-gìt u-tít dton dtòr ngaan
Tending to her duties, dedicating herself to her work
แห่งฐานที่ มันภูพาน เป็นเหล่าทหารประชา
hàeng tăan têe man-poo-paan bpen lào tá-hăan bprà-chaa
at the base of Man Pu Pan to be in a citizen’s corps
บนแดนดินเดือด ด้วยเลือดและน้ำตา
bon daen din dèuat dûay lêuat láe nám dtaa
It is a region boiling with blood and tears
สมที่เธอเกิดมาเป็นวีรสตรี
sŏm têe ter gèrt maa bpen wee-ra-sa-dtree
It is appropriate that she becomes a heroine

*แสงดาวสาวน้อย คอยดูแลคนป่วย
săeng daao săao nói koi doo lae kon bpùay
The young woman Saeng Dao, used to look after sick people
ใบหน้าสาวสวย มาสวมหมวกสีเขียว
bai nâa săao sŭay maa sŭam mùak sĕe kĭeow
The face of the beautiful woman comes to be wearing a green hat
เป็นนักศึกษา ปัญญาฉลาดเฉลียว
bpen nák sèuk-săa bpan-yaa chà-làat chà-lĭeow
She is a student, [her] bright knowledge
แบ่งให้โลกใบเดียว เท่าเทียมกันทุกคน
bàeng hâi lôhk bai dieow tâo tiam gan túk kon
sharing it so that this one world will have equality for everyone

เธอไปทำหน้าที่ มีเมตตาคนป่วย
ter bpai tam nâa-têe mee mâyt-dtaa kon bpùay
She goes to do her duty, has compassion for sick people
มาตามเธอไปช่วย ไปป้อนน้ำป้อนยา
maa dtaam ter bpai chûay bpai bpôn nám bpôn yaa
Come follow her go help provide medicines
ชาวบ้านจับไข้ ให้เธอไปช่วยรักษา
chaao bâan jàp kâi hâi ter bpai chûay rák-săa
Villagers catch a fever, have her help to treat [it]
บ่มีใครคิดว่า เธอจะไม่หวนคืน
bòr mee krai kít wâa ter jà mâi hŭan keun
No one thinks that she won’t come back

แสงดาวสาวน้อย อยู่ ณ ดอยแสงดาว
săeng daao săao nói yòo ná doi săeng daao
The young woman Saeng Dao, at Saeng Dao mountain
ผิวพรรณขาวนวล อาบด้วยเลือดสีแดง
pĭw pan kăao nuan àap dûay lêuat sĕe daeng
Creamy white complexion bathed in red blood.
เพื่อชีวิตและสังคมเธอจึงได้จากโลกไป
pêua chee-wít láe săng-kom ter jeung dâai jàak lôhk bpai
For life and society she thus must leave this world
ในแดนดินเดือด ด้วยเลือดและน้ำตา
nai daen din dèuat dûay lêuat láe nám dtaa
In a land boiling with blood and tears
หนทางที่ผ่านมา ได้ชื่อว่าดอยแสงดาว
hŏn taang têe pàan maa dâai chêu wâa doi săeng daao
The way that she came got the name “Saeng Dao Mountain”

ENGLISH PART

เอ้อ…เอ้อ…เออ.
Er . . . Er . . . Er . . .

*แสงดาวสาวน้อย คอยดูแลคนป่วย
săeng daao săao nói koi doo lae kon bpùay
The young woman Saeng Dao, used to look after sick people
ใบหน้าสาวสวย มาสวมหมวกสีเขียว
bai nâa săao sŭay maa sŭam mùak sĕe kĭeow
The face of the beautiful woman comes to be wearing a green hat
เป็นนักศึกษา ปัญญาฉลาดเฉลียว
bpen nák sèuk-săa bpan-yaa chà-làat chà-lĭeow
She is a student, with briliant knowledge,
แบ่งให้โลกใบเดียว เท่าเทียมกันทุกคน
bàeng hâi lôhk bai dieow tâo tiam gan túk kon
sharing it out so this one world will have equality for everyone

แสงดาวสาวน้อย อยู่ ณ ดอยแสงดาว
săeng daao săao nói yòo ná doi săeng daao
The young woman Saeng Dao, at Saeng Dao mountain
ผิวพรรณขาวนวล อาบด้วยเลือดสีแดง
pĭw pan kăao nuan àap dûay lêuat sĕe daeng
Creamy white complexion bathed in red blood
เพื่อชีวิตและสังคมเธอจึงได้จากโลกไป
pêua chee-wít láe săng-kom ter jeung dâai jàak lôhk bpai
For life and society she thus must leave this world
ในแดนดินเดือด ด้วยเลือดและน้ำตา
nai daen din dèuat dûay lêuat láe nám dtaa
In a land boiling with blood and tears
หนทางที่ผ่านมา ได้ชื่อว่าดอยแสงดาว
hŏn taang têe pàan maa dâai chêu wâa doi săeng daao
The way that she came got the name “Saeng Dao Mountain”

ในแดนดินเดือก ด้วยเลือกและน้ำตา
nai daen din dèuat dûay lêuat láe nám dtaa
In a land boiling with blood and tears
หนทางที่ผ่านมา ได้ชื่อว่าดอยแสงดาว
hŏn taang têe pàan maa dâai chêu wâa doi săeng daao
The way that [she?] came got the name “Saeng Dao Mountain”

By? or made famous by คำรณ สัมบุญณานนท์ Kamron Samboonnanon
รอยคำรณ Roi Kam Ron (1994)

Note: Below is a recent cover of the song by คาวบอย ตามรอยควาย Cowboy Dtamroykwai (Cowboy Following-in-the-Tracks-of-the-Buffalo), the best Add Carabao impersonator. Add Carabao’s version was also a cover of an old song made famous (or written?) by Kamron Samboonnanon, who was Thailand’s first Luuk Tong or Thai country music singer. I still need to run the lyrics by a checker, but you get the idea! Enjoy.

ชีวิตบ้านนา
Life way out in the country
อยู่ตามประสาป่าดอน
Living in the way of the highland forest
จับคันไถฝ่าลมแดดร้อน
Grab the plough handle and forge ahead through wind and hot sun
นอนฟูกฝางช่างมีสุขใจ
Sleep on a straw mattress. Whatever! I’m content.
ไม่ต้องกังวล
I don’t need to worry
น้ำมันรถยนต์จะขึ้นเท่าใด
However much the price of gasoline rises
ขี่ควายไปถึงไหนไหน
I can ride a buffalo wherever
ไกลแสนไกลไม่บ่นสักวัน
However far away, I don’t ever grumble
แรงควายไถ่นา
The power of the buffalo plows the fields
มันกินหญ้าไม่เปลืองน้ำมัน
It eats grass, doesn’t waste gasoline
ตายก็แกงแบ่งเนื้อกินกัน
If it dies we make a beef curry to eat together
คุณของมันก็มีมากหลาย
The benefits of it are many and various
ชีวิตบ้านนา
Life way out in the country
รักวาจาทั้งหญิงและชาย
Love the speech of both women and men
ซื่อจนเขาว่าโง่อย่างควาย
Honest to the point that they say [we] are as foolish as the buffalo
รู้จักอายเจียมใจเจียมตัว
Knowing shyness and modesty

ชีวิตบ้านนา
Life way out in the country
อยู่ตามประสาพวกเรา
According to our [own] manners
ห่างไกลแสงและสียั่วเย้า
Far from tantalizing lights and colors
รักพวกเราเหมือนดังครอบครัว
Loving the group of us like family
อับจนพึ่งกัน
Poor and depending on one another
หัวใจรักมันไม่เห็นแก่ตัว
My heart loves them? Not thinking only of oneself
ไม่เคยมีความเมามัว
Never had overindulgence/addiction
ตัวของตัวได้พึ่งตัวเรา
Mine and my own can depend on ourselves
ดงดอนบ้านนา
The forest highlands way out in the country
ไกลสุดตาข้ามีขวัญใจ
As far as the eye can see I have what I cherish
ซื่อเหมือนข้ามอบรักไว้ให้
Honest and straightforward as I also give the love I have
ชีวิตในบ้านนาป่าเขา
Life way out in the country forests and mountains
เย็นพักจากนา
In the afternoon, we take a break from the fields
หุ้งข้าวปลาไว้คอยท่าเรา
The rice and fish we’ve cooked awaits us
ข้าวแกงร้อนน้ำปลาสะเดา
Hot rice and curry, fish sauce, and sadao [a leafy vegetable]
พร้อมหน้าเจ้าลูกเมียเคลียคลอ
With my children and wife close at my side

ชีวิตบ้านนา
Life way out in the country
กลิ่นโคลนฟางและสาบควาย
The odor of mud, straw, and musty buffalo
ชั่วชีวิตตรากตรำเหนื่อยกาย
All one’s life persevering with a tired body
ขายข้าวมาเลี้ยงตัวไม่พอ
Sell the rice for not enough to take care of one’s self
แผ่นดินแห้งแล้ง
The land is dried out
ฟ้าฝนเหมือนแกล้ง
The sky and rain just tease you
คอยน้ำแห้งตอ
Gradually water dries to stubble
อดอยากมากมายมาพอ
One finally becomes destitute
ชีวิตหนอลำบากยากใจ
Life is hard, isn’t it? So difficult and bothersome
เจียมตัวทุกคน
Every person being humble
ยังไม่พ้นผู้คนเขาชัง
Still can’t get beyond the people who hate
คนหนอคนอกเขาเรามั่ง
We’re people, right? People? Can you have a little heart for us
ในท้องคลังเจ้ารู้บ้างไหม
In your city storehouses, can you understand?
ชีวิตบ้านนา
Lives way out in the country
หรือผู้ดีมั่งมีอย่างไร
or ladies and gentlemen, however wealthy,
เกิดมาแล้วก็ต้องดับไป
are born and then must be extinguished
ขอแต่ตายไปบนความดี
I only ask that I die away upon goodness.